توضیحات مهم ساترا در مورد خطوط قرمز در تولید محتوای ویدئویی
بعد از بالا گرفتن حواشی و تخلفات صورت گرفته توسط فیلیمو و نماوا، موضوع پخش سریال‌های بدون مجوز در پلتفرم‌های آنلاین مذکور بیشتر کانون توجهات قرار گرفت. به همین دلیل، ساترا با ورود به این ماجرا سعی دارد تا جلوی اتفاقات مشابه در آینده را بگیرد و با نظارت بر این فضا، فرصتی را برای متخلفان ایجاد کرد تا در اصلاح عملکرد خود اقدام عاجل کنند.
یکی از آخرین سریال‌هایی که بدون مجوز پخش شد، شهرک کلیله و دمنه ساخته مرضیه برومند بود و در ادامه جلوی پخش آن گرفته شد. سعید مقیسه، رئیس ساترا در صحبت‌های جدید خود صراحتاً تأکید کرد که خط اصلی ممیزی ما برای VODها، همان رویه شبکه‌های سراسری تلویزیون است.
توضیحات رییس ساترا راجع به خط مشی آنها در زمینه پخش محتوا
رییس ساترا با اشاره به عدم پخش برخی آثا یا توقف آنها در رسانه‌هایی نظیر فیلیمو و نماوا، افزود: «حدود ارزیابی‌ها لزوما با رده سنی درست نمی‌شود که بگوییم همه چیز وقتی وارد پلتفرم شود، قابل پخش است. شاید شرایط فرهنگی برخی کشورها به شکلی باشد که بسیاری از موضوعات، فقط با رده‌بندی سنی قابل پخش باشد. ولی شرایط فرهنگی ما این گونه نیست. برخی موضوعات اصولا و با هر رده‌بندی سنی غیرقابل پخش است.»
وی برای روشن‌تر شدن این موضوع توضیحاتی ارائه کرد:
مثلا مشروب‌خواری و ترویج آن اشکال دارد؛ چه در شبکه‌های صداوسیما، چه در «آی‌پی‌تی‌وی»های صداوسیما، چه در «آی‌پی‌تی‌وی»های طرف قرارداد و چه در «وی‌اودی‌ها» و.... با تغییر پلتفرم امکان نمایش ندارد. موضوع کلا اشکال دارد. خط اصلی ممیزی ما برای VODها و فضای مجازی فراگیر، رویه شبکه‌های سراسری سیماست. آنچه عموما در شبکه‌ها دیده می‌شود، می‌تواند به فضای مجازی تعمیم پیدا کند.
مقیسه تأکید کرد خط قرمز آنها از صدا سیما بازتر نیست:
پس خطوط قرمز به ویژه خطوط اخلاقی و دینی و فرهنگی در فضای مجازی از خطوط قرمز در شبکه‌های صداوسیما بازتر نیست. اگر چه در صداوسیما هم شبکه‌های مختلف به اقتضای جامعه هدف و مخاطب تعیین شده می‌تواند ارزیابی‌های متفاوتی داشته باشد. اما بالاخره یک چارچوب کلی بر آن حاکم است.
روند بازبینی محتوا
رییس ساترا همچنین در رابطه با بازبینی و دریافت مجوز فیلم‌ها نیز توضیحاتی ارائه کرد: «باور نداریم پلتفرمی محتوایش را برای بازبینی ارائه داده و چندین ماه در نوبت مانده باشد. لااقل در دوره اخیر نداشتیم. شاید آنچه شما شنیده‌اید مربوط به مجوز تولید است. مجوز تولید اصولا زمانبرتر است. چون بحث فیلمنامه است و آدم‌های حرفه‌ای باید مدت‌ها وقت بگذارند تا بفهمند نتیجه این فیلمنامه چه اثری خواهد داشت. این یک فرآیند مدت‌دار، گران و تخصصی است. زمانبربودن آن هم نزد اهل فن قابل قبول است.»
وی با اشاره به اینکه ناظران و تحلیلگران محتوای صداوسیما جزو متبحرترین کارشناسان کشور هستند، خاطرنشان کرد: «ساترا هم از حضور همین افراد استفاده می‌کند. ناظران ما اکثرا همان ارزیاب‌های صداوسیما هستند.»
مقیسه افزود: «ملاحظات محتوایی دارای یک طیف است. همان طور که در سازمان صداوسیما، شبکه قرآن را داریم که بایسته‌های متفاوتی نسبت به دیگر شبکه‌ها دارد و شبکه نسیم، نمایش و دیگر شبکه‌ها را داریم که به دلایل اقتضای محتوای شبکه و مخاطبانشان ممکن است نوع الزامات تولید در آنها متفاوت باشد.»
شرایط دریافت مجوز در ساترا چگونه است؟
یکی از پرسش‌های بسیار مهمی که ذهن کاربران را به خود مشغول کرده این است که ساترا چه نوع مجوزهایی را صادر می‌کند؟ مقیسه در جواب این پرسش با اشاره اینکه سه نوع مجوز در فرآیند تنظیم‌گری رسانه‌ها صادر می‌شود، افزود:
یکی مجوز ایجاد پلتفرم ( سکوی انتشار محتوا ) است. رسانه‌ها با داشتن شرایط اولیه حق دارند در فضای مجازی با رویکرد فراگیر، تولید و انتشار محتوا داشته باشند. لذا یکی از مجوزهای لازمه فعالیت‌شان، مجوز تاسیس پلتفرم است که مدتی به صورت آزمایشی و بعد از آن به صورت دائمی داده می‌شود.
رییس ساترا ادامه داد: «برای گرفتن این مجوز به درگاه ملی مشترک برای همه مجوزهای کشور می‌توانند مراجعه کنند. لینکش در سایت ساترا هم وجود دارد. مجوز دومی که لازم است برای محتوای تولیدی گرفته شود، مجوز تولید است که در این خصوص یک شورا در صداوسیما به نام شورای الماس وجود دارد.»
نحوه دریافت مجوز برنامه‌های تلوزیونی در رسانه‌های صوت و فراگیر
وی گفت: «کسانی که می‌خواهند اقدام به تولید محتوای حرفه‌ای در فضای مجازی کنند، طرح اولیه و سپس فیلمنامه را ارائه می‌کنند. آنجا کارگردان‌ها، خبرگان فرهنگی و کارشناسان متبحر و باسابقه‌ای حضور دارند که بررسی می‌کنند و نکاتی که بعدا در تولید ممکن است گروه را دچار مشکل کند یا بعدا هنگام انتشار اشکالاتی را به وجود بیاورد، در مرحله فیلمنامه تذکر می‌دهند.»
سومین مجوز، پروانه انتشار است. این مجوز برای سریال‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی که قرار است از رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر پخش شود توسط ساترا صادر می‌شود. فرآیندش هم به این ترتیب است که بعد از گرفتن مجوز تولید، اثر نهایی به ساترا ارائه، بازبینی و ملاحظات محتوایی اعلام می‌شود. احیانا اگر مشکلی وجود داشته باشد، برطرف و پروانه انتشار برایش صادر می‌شود. این مجوزهایی است که فعلا ساترا صادر می‌کند.
تفاوت پلتفرم‌های پخش فیلم و سریال از زبان رییس ساترا
وی همچنین درباره انواع پلتفرم‌ها و تفاوت‌شان با یکدیگر توضیحات کاملی ارائه داد که در ادامه به آنها توجه می‌کنیم: مقیسه با اشاره به اینکه سه نوع پلتفرم یا سکوی انتشار محتوا وجود دارد افزود:
یکسری رسانه‌ها متعلق به سازمان صداوسیما هستند. مثل تلوبیون، سپهر، ایرانصدا و امثالهم که صددرصد مالکیت و مدیریت‌شان برای رسانه ملی است. اینها واحد سازمانی محسوب می‌شوند. سازمان در شبکه‌های خودش محتواهایی را منتشر می‌کند. این پلتفرم‌ها، هم بازنشر تولیدات سازمان را دارند و هم تولیدات اختصاصی خودشان را. نوع دوم سکوهای انتشار محتوا که ما به آنها «آی‌پی‌تی‌وی»های طرف قرارداد می‌گوییم، فعلا پنج تا هستند؛ لنز، تیوا، آیو، فام و تی‌وی‌نت. این پنج تا با سازمان قرارداد دارند.
در ادامه گفت شد: «مبتنی بر آن قرارداد، ضمانت‌هایی نزد سازمان در زمینه فنی و حقوقی وجود دارد. به اینها اختیارات بیشتری داده شده است؛ ازجمله اینکه محتوای سازمان را می‌توانند بازپخش کنند و پخش زنده و شبکه خطی داشته باشند. مجموعه فضای مجازی سازمان بیش از ۳۰ شبکه توسط این دو بخش دارد. به غیر از شبکه‌های برودکست که از این پلتفرم‌ها پخش می‌شوند. نوع سوم پلتفرم‌ها یا سکوهای انتشار محتوا، به «وی‌اودی»ها مشهور هستند که تعدادشان فعلا بیش از ۳۰۰ رسانه است.»
رییس ساترا همچنین درباره محتوای بعضی، توسط عوامل رسانه بارگزاری شده و توسط کاربران به اشتراک گذاشته می‌شود که به آنها رسانه‌های کاربرمحور اطلاق می‌شود هم توضیحاتی ارائه داد: «اینها مجوز پخش زنده و شبکه خطی ندارند. به ازای هرکدام از این مدل‌های مختلف سکوهای انتشار محتوا، نوع ارزیابی، حمایت و ممیزی تغییر می‌کند. حتی در هرکدام از این بخش‌ها به اقتضای نظام رتبه‌بندی که بینشان برقرار است، حمایت‌هایی که سازمان برایشان در نظر می‌گیرد، تغییر می‌کند.»