ساخت سریال یا آسیب به بنای تاریخی؟ | سریال نرگس آبیار چرا حاشیه‌ساز شد؟
به دنبال انتشار عکس‌هایی مبنی بر آسیب‌های وارده توسط دکور سریال نرگس آبیار به محوطه تاریخی باغ عفیف‌آباد شیراز، اعتراض‌ها نسبت به ساخت این مجموعه بالا گرفت.
در هفته گذشته کاربران در شبکه‌های اجتماعی عکس‌هایی از محوطه باغ عفیف‌آباد شیراز منتشر کردند که نشان می‌داد به دنبال ساخت یک مجموعه تاریخی در آن، در بخشی از محوطه باغ بنایی شده و ضمن تجاوز به حریم باغ و تحت تاثیر قرار دادن منظره این اثر تاریخی، با برپا کردن داربست و کشیدن دیوار، امکان آسیب وجود دارد.
به دنبال بررسی‌های بیشتر، مشخص شد این دکور مربوط به سریال سووشون به کارگردانی نرگس آبیار است.
آیا دکور پرتابل بود؟
با انتشار عکس‌های جدید مربوط به باغ عفیف‌آباد شیراز که این اثر را در وضعیتی نگران‌کننده به لحاظ ساخت‌وسازها نشان می‌داد و در واقع محوطه باز آن باغ چشم‌نواز را به چیزی شبیه به یک کارگاه ساختمانی و نه اثری تاریخی و صاحب قدمت نشان می‌داد، نگرانی‌ها نسبت به وضعیت این اثر تاریخی بالا گرفت.
در این بین کاربران و فعالان فرهنگی با ایجاد کارزاری خطاب به عزت‌الله ضرغامی ، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دولت سیزدهم، خواستار توقف سریع ساخت‌وساز در محوطه باغ شدند و عده‌ای اعتراضشان را مستقیما از طریق شبکه‌های اجتماعی برای آبیار، کارگردان این اثر فرستادند که او با انتشار یک عکس در استوری اینستاگرامش، از وجود فاصله میان بنای اصلی و دکور سیمانی سریال خبر داد.
توضیحات اولیه نرگس آبیار در خصوص پرتابل بودن دکور
پس از این توضیحات آبیار، داریوش پیرو، طراح صحنه هم از فاصله ۲۰ سانتی‌متری سازه و دکور با نمای اصلی عمارت خبر داد. پیرو این را هم تاکید کرد که یک لایه کاور پلاستیکی هم روی سطح اصلی بنای عمارت کشیده شده که آسیبی به بنای اصلی نرساند، اما در عکس‌ها این‌طور به نظر نمی‌رسد.
عکس‌ها از آسیب به محوطه باغ و بنای باغ عفیف‌آباد خبر می‌دهند
همچنین عده‌ای با زیر سوال بردن دکور این بنا که چندان هم قابل حمل و موقتی به نظر نمی‌رسد، به این نکته اشاره کردند که چرا به جای ساخت دکور، از جلوه‌های ویژه و پرده سبز استفاده نشده است؛ تکنیکی که مدتی است در ایران هم رواج پیدا کرده و در آثاری چون فیلم سینمایی سرخپوست و نیز سریال تاریخی خاتون استفاده شده است.
چه کسی مجوز داد؟
حواشی مربوط به سریال سووشون به همین‌جا ختم نشد و ابعاد دیگری هم پیدا کرد که یکی از این موارد، بحث مجوز و نهادی بود که اجازه این خرابکاری را صادر کرد.
طبق مصوبه‌ای که از اواخر سال 1392 به مرحله اجرا درآمده است، فیلمبرداری در اماکن و بناهای تاریخی ممنوع است و سازمان میراث فرهنگی جز در مواردی خیلی خاص، اجازه چنین کاری را به عوامل تولید فیلم‌ها و سریال‌ها نمی‌دهد؛ چراکه هر نوع تردد بیش از اندازه عوامل، نقل و انتقال تجهیزات سنگین فیلمبرداری و حتی نور و گرمای پروژکتورها، به بناهای تاریخی آسیب می‌رساند.
این اتفاق پس از تولید سریال معمای شاه به کارگردانی محمدرضا ورزی اتفاق افتاد که در جریان آن، یکی از لوسترهای نفیس کاخ نیاوران دچار آسیب شده بود. همچنین در موردی دیگر، در طول فیلمبرداری صحنه‌های پایانی سریال مدار صفر درجه به کارگردانی حسن فتحی، در محوطه باارزش تخت جمشید تیراندازی شده و حتی چند قطره خون مصنوعی به این بنای مربوط به دوره هخامنشی پاشیده شد.
در جریان تولید سریال معمای شاه، یکی از لوسترهای نفیس کاخ نیاوران دچار آسیب شده بود
در این میان این سوال مطرح شد که عوامل تولید سووشون و شخص آبیار از چه نهادی اجازه فیلمبرداری در محوطه باغ عفیف‌آباد را گرفتند و آیا این ساخت‌وساز قانونی، ارتباطی به دیدار چند هفته پیش آبیار با ضرغامی داشته است یا نه.
در ادامه با ویدیویی که روز گذشته آبیار در توضیح این حواشی در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد، مشخص شد که عوامل سووشون مجوزهای قانونی را برای انجام این کار دریافت نکرده‌اند.
کارگردان فیلم‌های سینمایی شیار 143 و نفس، عوامل تولید اثرش را مقصر دانست و این‌طور گفت: «من یک کارگردان هستم، باید حواسم به کارگردانی خودم باشد. وقتی فیلمی ساخته می‌شود، انگار یک سازمان در حال کار است،. بنابراین وظایف گرفتن مجوز و نامه‌نگاری با ادارات مختلف و پیشبرد این مسائل برای ساخت بنا و الحاقات و دکور و مکان با گروه تولید است و آن گروه همه این کارها را انجام می‌دهد و کاگردان یک نفر از این گروه است و طرحی را که می‌خواهد، مطرح می‌کند و درباره آن نظر می‌دهد.»
آبیار همچنین در خصوص انتخاب این لوکیشن افزود: «علی‌رغم نظر گروه تولید که به صرفه نبود این سریال را در شهر شیراز کار کنیم و بهتر بود در تهران کار کنیم، اصرار کردم این سریال در شیراز ساخته شود، به خاطر آن که معماری و اتمسفر شیراز بتواند در سریال نشان داده و ثبت شود.»
او همچنین تاکید کرد: «از بین باغ‌هایی که دیدم، ضلع جنوبی باغ عفیف‌آباد مناسب‌تر بود تا یکی از خانه‌های سریال را آنجا داشته باشیم و در جاهای دیگر، دنبال سایر خانه‌های این سریال هستیم. تنها خانه‌ای که احتیاج به سازه پرتابل دارد، باغ عفیف‌آباد بود و خانه‌های دیگر اصلا چنین نیازی ندارند و خود‌به‌خود کامل هستند. »
نتیجه اعتراض‌ها، جمع‌آوری دکور
اعتراض فعالان در فضای مجازی بالاخره جواب داده است و دکور سریال سووشون -یا دست‌کم بخشی از آن- بالاخره از باغ عفیف‌آباد شیراز در حال جمع‌آوری است، هرچند فعالان مختلف فرهنگ کشور همچنان نگران هستند که مبادا در جریان این جمع‌آوری و تخریب غیراصولی، دوباره آسیبی به بنا وارد شده یا باقیمانده‌های سازه‌های دکور در آنجا باقی بماند.
گفتنی است سریال سووشون که بر مبنای رمان معروفی به همین نام نوشته سیمین دانشور ساخته می‌شود، در فضای پس از کودتای 28 مرداد روایت می‌شود و مبارزات اجتماعی مردی به نام یوسف را که از فعالان سرشناس شهر شیراز است، به زبان زری همسرش روایت می‌کند. این مجموعه برای پخش در شبکه نمایش خانگی ساخته می‌شود و تاکنون حضور بهنوش طباطبایی در آن قطعی شده است.
باغ عفیف‌آباد که در بلوار ستارخان شیراز واقع شده است، به زمان صفویه برمی‌گردد و شامل بخش‌هایی چون کاخ سلطنتی، موزه سلاح‌های قدیمی و باغ ایرانی است.