مزایا و معایب آموزش‌های مجازی | آموزش مجازی بهتر است یا حضوری؟
در پاسخ به این سؤال که آموزش مجازی بهتر است یا حضوری، یک پژوهش نشان داده دانش‌آموزان با آموزش‌های مجازی تعامل و ارتباط چندانی برقرار نکردند و علاقه‌مند به حضور در کلاس هستند.
آموزش مجازی بهتر است یا حضوری؟
یک متخصص روان‌شناسی کودک و نوجوان با اشاره به اینکه به دلیل ویروس کرونا، آموزش مجازی به دانش‌آموزان به فرآیند یادگیری آنها کمک زیادی کرده است، اما این آموزش‌ها مزایا و معایبی را هم با خود به دنبال دارد، گفت: «پژوهش‌های انجام شده در زمینه مجازی شدن آموزش‌ها به دنبال همه‌گیری ویروس کرونا نشان داده که معایب استفاده از سیستم‌ها و آموزش‌های مجازی بیشتر است. همچنین پژوهش دیگری نشان داده دانش‌آموزان با آموزش‌های مجازی تعامل و ارتباط چندانی برقرار نکردند و علاقه‌مند به حضور در کلاس هستند.»
گوهریسنا انزانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه هر فرد در طول زندگی نیازمند یادگیری و تحصیل است، اظهار کرد: «امروزه اطلاعات زیادی از منابع متفاوت به افراد می‌رسد و جامعه در حال پیشرفت است. افزایش شبکه‌های اجتماعی باعث شده افراد به راحتی بتوانند از اینترنت و شبکه‌های مجازی استفاده کنند و این موضوع تا جایی پیش رفته که با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس در همه کشورها، معلمان نیز ناگزیر به آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی شده‌اند.»
بیشتر بخوانید: سال تحصیلی جدید مجازی آغاز می‌شود
این متخصص روان‌شناسی کودک و نوجوان با اشاره به اینکه آموزش‌های حضوری از اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی آغاز شده است، یادآور شد: «این روزها به خاطر مشکلاتی که ویروس کرونا ایجاد کرده است، آموزش مجازی به دانش‌آموزان به فرآیند یادگیری آنها کمک زیادی کرده است؛ این در حالی است که این آموزش‌ها مزایا و معایبی را هم با خود به دنبال دارد.»
مزایای آموزش مجازی
وی با اشاره به مزایا و معایب آموزش‌های مجازی در ایام سال تحصیلی اظهار کرد: «آموزش مجازی انعطاف‌پذیر است و دانش‌آموزان امکان ضبط برنامه‌های آموزشی و مرور این آموزش‌ها را دارند، هزینه‌های رفت و آمد به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده و افراد می‌توانند در فضای امن خانه آموزش ببینند. همچنین سهولت دسترسی به منابع مختلف، دسترسی خیلی سریع به ویدئوها، کلیپ‌ها و فایل‌های آموزشی و به ویژه ترس و اضطراب کمتر برای حضور در امتحان‌های حضوری می‌تواند از مزایای آموزش مجازی باشد.»
این در حالی است که با وجود مزایای آموزش آنلاین، به گفته انزانی، پژوهش‌های انجام شده در زمینه مجازی شدن آموزش‌ها به دنبال همه‌گیری ویروس کرونا نشان داده که معایب استفاده از سیستم‌ها و آموزش‌های مجازی بیشتر است.
معایب آموزش مجازی
این متخصص روان‌شناسی کودک و نوجوان با اشاره به معایب آموزش‌های مجازی معتقد است که مشکلات بینایی و بدنی دانش‌آموزان به دنبال استفاده از آموزش‌های مجازی بیشتر شده، جنبه‌های عاطفی و حمایتی آنها کمرنگ شده و آنها از اجتماع و روابط با همسالان فاصله زیادی گرفته‌اند؛ به دنبال آن کاهش ارتباط با معلمان باعث افزایش اضطراب و افسردگی در بسیاری از دانش‌آموزان شده است. همچنین نیاز به ارتباط وسایل خاص و هزینه‌های بالای اینترنت شاید برای بسیاری از خانواده‌ها که درگیری و دغدغه مالی دارند، تأثیر منفی گذاشته است.
وی همچنین اطلاعات پایین دانش‌آموزان در مورد استفاده مناسب از اینترنت را از دیگر معایب آموزش‌های آنلاین دانست و گفت: «معلمان در زمان آموزش حضوری می‌دانند که دانش‌آموزان چه خصوصیاتی دارند و طبق آن خصوصیات روند تحصیلی را در پیش می‌گیرند؛ اما آموزش‌های آنلاین آموزش‌های کلی است و روند خاصی برای افزایش بهره‌وری تحصیلی دانش‌آموزان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.»
کمرنگ شدن ارتباطات و خطر کاهش اعتماد به نفس در دانش‌آموزان
وی ادامه داد: «کاهش حمایت و پشتیبانی دوستان و ارتباطات اجتماعی نیز از معایب دیگر آموزش‌های مجازی است، زیرا تعامل محدود موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی کودکان می‌شود. از سوی دیگر با آموزش‌های مجازی، حمایت همکلاسی‌ها و یادگیری شناختی دانش‌آموزان کاهش و استرس و اضطراب فردی در آنها افزایش می‌یابد. همچنین در این بین کاهش ارتباط با خانواده‌ها نیز زیاد اتفاق می‌افتد، زیرا والدین جایگزین معلمان می‌شوند و از آنجایی که آنها چندان نحوه برخورد با کودکان را در این زمینه نمی‌دانند، ارتباط عاطفی با فرزنداشان ضعیف‌تر می‌شود و منجر به افزایش احساس تنهایی و کاهش اعتماد به نفس در کودکان خواهد شد.»
این متخصص یادآور شد: «کودکان چه در دوران دبستان و چه در دوران نوجوانی و بلوغ کنجکاو هستند و این موضوع باعث می‌شود بیشتر از اینکه بخواهند از اینترنت استفاده مفید کنند، به دنبال سرگرمی مخرب باشند که می‌تواند آسیب کودکان را افزایش دهد و آنها را از فضای آموزشی دور کند. درست است که دانش‌آموزان نشان می‌دهند که در فضای مجازی هستند، اما در واقع با اینکه فقط تیک حاضریشان در کلاس را ثبت می‌کنند، به قسمت‌های دیگری از اینترنت سرکشی می‌کنند.»
همچنین بخوانید: دانش آموزان مجازی در خطر شکارچیان آنلاین
انزانی خاطرنشان کرد: «در این بین حس رقابت دانش‌آموزان کاهش می‌یابد، کم‌تحرک‌تر می‌شوند، وسواس و تنبلی در آنها افزایش پیدا می‌کند و چندان نمی‌توانند مقررات و نظم کلاسی را رعایت کنند و باتوجه به اینکه معمولاً در اینترنت جذابیت‌های خاصی وجود دارد، متأسفانه می بینیم که در 2 سال اخیر افرادی که فرزندانشان را به کلینیک‌ها یا مراکز مشاوره می‌آورند، کودکشان درگیر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شده‌اند و این موجب خستگی و فرسودگی روانی برای بسیاری از والدین شده است.»
کودکی تا نوجوانی، مهم‌ترین دوره رشد فردی
انزانی با بیان اینکه استفاده از فضای مجازی در ابعاد خانوادگی، تحصیلی، سازگاری، اعتقادی و روان‌شناختی دانش‌آموزان اثر منفی گذاشته است، ادامه داد: «دوره کودکی تا نوجوانی مهم‌ترین مرحله رشد و تحول هر فردی است. در دوره ابتدایی تا اوایل بلوغ خصوصیات بدنی، ذهنی، اجتماعی، اخلاقی و عاطفی دانش‌آموزان نیاز به پرورش دارد؛ برای مثال دانش‌آموزان نیاز دارند که بدانند چگونه با عضلات خود ارتباط برقرار کنند و بنویسند، آنها نیازمند بازی‌های هیجان‌انگیز اما بی‌خطر هستند.»
شاید خواندن این مطلب هم برایتان جالب باشد: کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی دانش‌آموزان تشکیل شد
وی با اشاره به خصوصیات ذهنی و اجتماعی دانش‌آموزان گفت: «آنها نیازمند یادگیری هستند و باید بیش از آن که می‌نویسند، گوش بدهند و صحبت کنند؛ زیرا نیازمند یادگیری از طریق سخن گفتن هستند. دانش‌آموزان نیازمند دوست‌های صمیمی و یادگیری از طریق بازی هستند. آنها نیازمند یادگیری قواعد و قوانین و در چارچوب قرار گرفتن هستند و این موارد نیازمند حضور آنها در مدرسه است.»
این روان‌شناس همچنین به خصوصیات عاطفی دانش‌آموزان اشاره کرد و گفت: «دانش‌آموزان نیاز دارند که احساسات اطرافیان خود را درک کنند. معلمان و همکلاسی‌های خود را خوشحال کنند و بتوانند مسئولیت‌های کوچک را بپذیرند؛ اما به نظر می‌رسد که آموزش‌های مجازی نمی‌تواند زمینه‌های رشدی را برای آنها فراهم کند. روابط حضوری معلمان با دانش‌آموزان و دانش‌آموزان با یکدیگر و روابط عاطفی و اجتماعی موجب اثرگذاری مثبت در ایجاد انگیزه یادگیری، همکاری و همدلی و تلاش برای مواجهه با مشکلات و درک روابط بین فردی و همچنین افزایش اعتماد به نفس و کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی می‌شود.»
باید به دغدغه والدین هم توجه شود
در نهایت آموزش مجازی بهتر است یا حضوری؟ این روان‌شناس در پاسخ به این سؤال با بیان اینکه مدرسه به کاهش مشکلات رفتاری دانش‌آموزان و افزایش پیشرفت تحصیلی، حس مشارکت و خلاقیت کمک می‌کند، اظهار کرد: «پژوهش یانگ در سال ۲۰۲۰ نشان داده است که دانش‌آموزان با آموزش‌های مجازی تعامل و ارتباط چندانی برقرار نکردند و علاقه‌مند به حضور در کلاس هستند.»
انزانی ادامه داد: «در واقع ضرورت بازگشایی مدارس و حضور فیزیکی دانش‌آموزان وجود دارد. البته مهم است که از نظر سلامت و آرامش ذهنی والدین، به این نکته هم توجه کنیم که اگرچه لازم است دانش‌آموزان در مدرسه حاضر شوند، اما والدین نباید دغدغه بیماری فرزندشان را داشته باشند و لذا با در نظر گرفتن سلامت جسمی و پیشگیری آنها از ابتلا به کرونا، باید شرایطی فراهم شود که دانش‌آموزان بتوانند در کنار معلمان و همسالان قرار گیرند و به دور از ترس و اضطراب برای درگیری با بیماری کرونا تحصیلات خود را از سر بگیرند.»