حاضرید پس از مرگ بدن خود را اهدا کنید؟

هدیه مرگ

عده‌ای می‌گویند در زندگی فقط یک چیز است که قطعی است؛ مرگ. اما همین مرگ در عین قطعی بودنش و اینکه سرنوشتی است که دیر یا زود در انتظار همه‌ ماست، باز به عقیده عده‌ای دیگر خبر نمی‌کند و همین خبر نکردنش برای خیلی‌ها منبع ترس است.

از ابتدای تاریخ بسیاری از ادیان مذهبی، روان‌شناسان، فیلسوفان و... سعی کرده‌اند پرده از راز این بزرگترین معمای هستی بردارند و به دنبال پاسخی برای این سوال باشند که بعد از مرگ چه رخ می‌دهد، اما هیچ‌یک از این جواب‌ها هنوز قطعی نیست.

شاید ندانیم مسیر سفر روح پس از مرگ چگونه است، با این حال از یک چیز مطمئنیم؛ بعد از مرگ، تجزیه و نابودی در انتظار بدنی است که روزی روی دو پا می‌ایستاده و ساعت‌ها جلوی آینه براندازش می‌کرده‌ایم و با آن احساس یکی بودن می‌کردیم. بدن می‌میرد و درگیر فساد می‌شود.

خیلی‌ها برای جاودانه شدن جسمشان پس از مرگ، یا اینکه از مرگشان فایده‌ای به آن‌هایی که هنوز زنده هستند برسد، به اهدای اعضای بدن خود روی می‌آورند و عضوهای حیاتی چون قلب و کلیه و ریه و دیگر اندام‌هایشان را اهدا می‌کنند. با این حال، کار دیگری هم می‌توان با بدن انجام داد که البته طرفداران کمتری دارد و برای خیلی‌ها شنیدنش آسان نیست: اهدای بدن به دانشگاه‌های پزشکی.

زنگ خطر تعداد کم اجساد برای تشریح

ایران از جمله کشورهایی است که بدن برای تشریح در آن بسیار کم است.

در کشورهای دیگر دنیا به طور متوسط هر 6 تا 8 دانشجوی پزشکی یک بدن در اختیار دارند که با آن به تشریح اندام‌ها و شناخت بهتر اعضای بدن بپردازند، اما در ایران بنا به دلایل مختلف، بدن ها بسیار کم است و گاه کل دانشجوهای کلاس تنها یک بدن در اختیار دارند که آن هم توسط استاد تشریح می‌شود و دانشجویان فقط تماشاچی این روال هستند.

در چنین شرایطی اولین باری که دانشجو پزشک می‌شود و تیغ جراحی به دست می‌گیرد، باید عمل را روی بیمار زنده‌ای که جانش حیاتی است اجرا کند و تیغ را به روی اندام او و نه بدن بی‌جان امتحان کند.

بسیاری این قضیه را به منزله زنگ خطری می‌دانند که تربیت نسل‌های آینده پزشکی کشور را تهدید می‌کند. اما بدن برای تشریح چرا کم است؟

به‌روزرسانی در یک حکم شرعی

در گذشته بنا به حکم شرعی، تشریح بدن میت مسلمان جایز نبود و همچنین از بدن های بی‌نام و هویت هم باز بنا به رعایت شأن مرده، جهت تشریح به ندرت استفاده می‌شد. در چنین شرایطی گه‌گاه واردات بدن به صورت غیرقانونی، از کشورهای دیگر و از میان افراد غیرمسلمان صورت می‌گرفت.

همچنین برخی از دانشکده‌های پزشکی کمبود بدن زن برای تشریح داشتند و در چنین شرایطی مشاهده و شناخت آناتومی اندام زنانه برای دانشجویان رشته‌های مختلف پزشکی و به ویژه رشته‌های زنان و مامایی سخت می‌شد.

در چنین شرایطی معدود بدن هایی که برای تشریح در سردخانه‌های دانشکده‌های پزشکی موجود بودند، اجسادی را شامل می‌شدند که گاه سال‌ها از مرگشان می‌گذشت و اندامشان بارها و بارها و بارها تشریح شده، از جسمشان بیرون کشیده شده و دوباره به بدن برگشته بود تا نسل دیگری از دانشجویان را یاری کند.

با این حال، در سال‌های اخیر بنا به ضرورت و نیاز جامعه پزشکی کشور و با تغییر فتوای شرعی مراجع، کالبدشکافی و تشریح بدن با هدف کمک به علم پزشکی جایز عنوان شد. به مرور، افراد اجازه پیدا کردند که در صورت رضایت خود، بدن شان را برای تشریح پس از مرگ به دانشکده‌های علوم پزشکی اهدا کنند.

اهدای بدن پیش از مرگ چه شرایطی دارد؟

اهدای بدن پیش از مرگ، با رضایت کتبی و قانونی فرد صورت می‌گیرد. در واقع فرد باید در رضایت‌نامه‌ای قانونی که به صورت محضری هم به ثبت رسیده است، نسبت به اهدای بدن خود برای اهداف پزشکی اعلام رضایت کند. البته این همه راه نیست و علی‌رغم رضایت خود فرد، ممکن است بعد از مرگ او خانواده‌اش نسبت به این کار رضایت نداشته باشند که در این صورت نمی‌توان بدن را اهدا کرد.

همچنین رئیس بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در گفت‌وگو با ایرنا از حالت دومی هم صحبت کرده که زمانی است که یک نفر فوت می‌کند و پزشکی قانونی تشخیص می‌دهد شرایط بدن برای مقاصد آموزشی و درمانی مناسب است، از این رو در تماس با خانواده و شرح شرایط لازم، رضایت آن‌ها برای این کار انسان‌دوستانه گرفته می‌شود.

گفتنی است این مرحله فقط تا 24 ساعت بعد از فوت فرد زمان دارد، چراکه پس از این مدت، بدن شروع به فساد می‌کند. همچنین، ترجیحا بهتر است بدن فرد سالم بوده و بیماری خاصی مثل سرطان نداشته باشد.

نحوه دفن بدن ها پس از دوره استفاده

وقتی صحبت از اهدای بدن با هدف مقاصد پزشکی می‌شود، خیلی‌ها برایشان این سوال ایجاد می‌شود که سرنوشت بدن پس از مدت استفاده‌اش به عنوان نمونه پزشکی چه می‌شود و تا چه زمانی قرار است به خاک سپرده نشود.

مدیر واحد اهدای کالبد آموزشی بانک سلول، بافت و عضو مرکز تحقیقات پزشکی قانونی به ایرنا می‌گوید مدت استفاده از بدن های اهدایی 3 سال است. پس از آن اجساد تحویل پزشکی قانونی داده می‌شوند و با هزینه مرکز تحقیقات پزشکی قانونی، در بهشت زهرا دفن و شماره ردیف و قطعه نیز به خانواده فرد اعلام می‌شود.

البته اگر فرد خواسته دیگری داشته یا طور دیگری وصیت کرده باشد، پیکر او در همان‌جایی که اعلام کرده بوده دفن، یا به خواست خانواده‌اش برای مراحل بعدی به آن‌ها تحویل داده می‌شود.

یک سنت حسنه و چند سوال اساسی

سنت اهدا کردن بدن برای تشریح و استفاده‌های آموزشی پس از مرگ کم‌کم جای خود را در جامعه پیدا می‌کند و افراد بیشتری در مقایسه با گذشته نسبت به این کار تمایل پیدا کرده و فرم اهدای بدن خود را امضا می‌کنند.

با این حال تصور و هضم این قضیه هنوز برای خیلی‌ها دشوار است و آن‌ها را به سوال و کنجکاوی وامی‌دارد.

نحوه استفاده از بدن، مدت زمان استفاده از آن و نحوه دفن پس از زمان استفاده از اصلی‌ترین سوال‌هایی است که ذهن آن‌هایی را که با این قضیه آشنا می‌شوند، به خود درگیر می‌کند.

چنانچه این مطلب را خواندید و تصمیم به اهدای بدن تان گرفتید، می‌توانید با شماره تلفن ۰۲۱۵۵۹۸۳۱۴۹ واحد اهدای کالبد آموزشی بانک سلول و بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی تماس گرفته و از شرایط انجام این کار جویا شوید.

همچنین دو فرم رضایت‌نامه اهدا و فرم مشخصات پزشکی در سایت بانک سلول و بافت مرکز تحقیقات پزشکی قانونی قرار گرفته است که می‌توانید پس از پر کردن این دو فرم، آن‌ها را همراه با کپی صفحات اول و دوم شناسنامه، کپی کارت ملی و یک قطعه عکس به آدرس: تهران، ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت، کوچه معراج، پلاک ۴، طبقه سوم، واحد اهدا، کد پستی ۱۱۱۴۷۸۵۱۱۱ ارسال کنید تا کارشناسان این مرکز پس از بررسی مشخصاتتان با شما تماس بگیرند.

در قسمت نظرات کلیک بنویسید: نظر شما نسبت به اهدای بدن بعد از مرگ چیست؟ نسبت به این کار تمایل دارید یا نه؟ دلیلتان چیست و اگر یکی از اعضای خانواده‌تان چنین تصمیمی بگیرد واکنش‌تان چیست؟