ایرج پزشکزاد، نویسنده طنزپرداز ایرانی درگذشت

ایرج پزشکزاد که بسیاری از ایرانی‌ها او را با اصلی‌ترین اثر ماندگارش یعنی «دایی جان ناپلئون» می‌شناسند، شب گذشته در سن 94 سالگی از دنیا رفت.

مرحوم پزشکزاد زاده سال 1306 خورشیدی بود و آثار ماندگاری به رشته قلم درآورد که عمدتا حال‌وهوایی طنز داشتند و نمایانگر حلاوت قلمش بودند.

از جمله این آثار در زمینه‌های مختلف خاطرات، نمایشنامه و رمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حاج مم‌جعفر در پاریس
• ماشاالله خان در دربار هارون‌الرشید
• دایی جان ناپلئون
• آسمون ریسمون
• ادب مرد به ز دولت اوست تحریر شد
• پسر حاجی باباجان
• و...

پزشکزاد چندین اثر خارجی را هم ترجمه کرده بود که از جمله آن‌ها می‌شود به مواردی چون شوایک سرباز پاکدل نوشته یاروسلاو هاشک، دو سرنوشت نوشته ویلکی کالینز، عدالت اجرا شده است نوشته ژان مکر و دزیره اثر معروف آن ماری سلینکو اشاره کرد.

با این حال اصلی‌ترین اثر پزشکزاد که در ذهن بسیاری از ایرانیان مانده و او را با آن می‌شناسند، رمان معروف دایی جان ناپلئون است که در دهه 50 سریالی تلویزیونی هم با اقتباس از آن و به کارگردانی ناصر تقوایی ساخته شد.

از ویژگی‌های اصلی قلم مرحوم پزشکزاد، شناخت درست او از طبقات مختلف جامعه و وقایع اجتماعی بود که در کنار روحیه طناز و شوخش به او کمک می‌کرد تحلیل‌های اجتماعی‌اش را در قالبی طنز -و البته گزنده- به نگارش دربیاورد.

بر همین اساس دایی جان ناپلئون ترسیمی از وضعیت اجتماعی ایران و مردمان آن، به ویژه طبقه اشراف در دهه 50 خورشیدی بود؛ خانواده‌ای که تنها به واسطه رگ‌وریشه اشرافی که سال‌ها پیش داشتند، خود را از دیگر طبقات جامعه برتر می‌دانستند و از مردم به اصطلاح عادی جامعه چون قصاب و نانوا و... جدا می‌دانستند، اما در عین حال خود همیشه به جروبحث و دعوا باهم مشغول بودند.

در این میان مش‌قاسم، سرایدار خانواده هم مردی عامی و البته خرافاتی بود که توانسته بود جایگاه خود را در خانواده حفظ کند. همچنین جمله معروف «کار کار انگلیساست» از زبان دایی جان ناپلئون، گویای شناخت سیاسی پزشکزاد از اوضاع و نگرش سیاسی و توهم توطئه در میان بسیاری افراد است.

مرحوم پزشکزاد تا زمان فوت خود در آمریکا زندگی می‌کرد.