گفت و گو با دکتر اسماعيل خو کارشناس تجارت الکترونيکي و فعال حوزه فين تک

کلیک- جناب آقاي اسماعيل خو، شما با سالها تجربه در حوزه کسب و کارهای اینترنتی در سطح بین الملل و بانکداری الکترونیکی در ایران، آينده تجارت الکترونیکی را چگونه مي بينيد؟

بدون شک در آينده نزديک در مراودات تجاری و بانکداری اینترنتی، از قاب کامپيوتر و موبایل بيرون خواهيم امد و به سوي دو حوزه کاملا جديد: واقعيت مجازي يا VR در بستر متاورس و واقعيت افزوده يا AR در بستر اينترنت اشيا IOT، خواهيم رفت. به طور خلاصه تجارت الکترونيکي در متاورس و اينترنت اشيا خلاصه خواهد شد.

• به نظر شما کداميک از اين دو حوزه، فراگيرتر خواهد شد؟

من مطمئن هستم هردوي اينها به موازات هم رشد خواهند کرد. فراموش نکنيم که خيلي جاها مکمل يکديگرند. اينکه کداميک فراگيرتر شود قابل پيش بيني نیست. بستگي به سرمايه گذاري شرکتها و انتخاب بازار دارد. هر دوي اينها مزايا و محدوديت هاي منحصر به فرد خود را دارند. متاورس بسيار گسترده تر و هيجان انگيز تر است. و عملا بعد مکاني زندگي را حذف ميکند. "متاورس زندگي مجازي است در بستر واقعيت" و اين قدرت جادويي به انسان ميدهد ولي به نظر من از ذات و سرشت انسان فاصله دارد. با يک مثال روشن ميکنم. وقتي يک نفر پس از چندين سال دوري از مادر خود او را در آغوش ميگيرد، کليه حواس اصلي شامل بينايي، چشايي، لامسه و بويايي همزمان در خدمت يک تجربه است. تجربه در آغوش گرفتن مادر. اين از غرايز انسان است. هم اکنون متاورس اين محدوديت را دارد اما شايد در آينده به اين نقطه برسد.

اما اينترنت اشيا "زندگي واقعي است در بستر يک شبکه مجازي" که همه اشيا و موجودات دوروبر ما يک نود شبکه به حساب ميايند. اينترنت اشيا به نسبت هزينه بيشتري دارد و به گستردگي متاورس نيست اما با ذات و سرشت انسان هم خواني بيشتري دارد. و در يک زندگي واقعي اتفاق ميافتد. هيجان انگيز ترين قسمت انجاست که متاورس و اينترنت اشيا با هم يکي ميشوند.

• آيا اين آينده ترسناک نيست؟

با شرايط امروزي بله، بسيار ترسناک است. اما وقتي در زمان خود و در بستر خود رشد ميکند و همه گير ميشود انسان با آن تطبيق پيدا ميکند. اگر 30 سال پيش کسي تصور ميکرد که همه انسانها 5، 6 ساعت از وقت خود را در يک قطعه کوچک الکترونيکي صرف ميکنند و با آن همه کار انجام ميدهند، ترسناک بود. اما امروزه حتي افراد سالخورده نيز براي ارتباط با نزديکان خود از شبکه هاي اجتماعي استفاده ميکنند. آينده هم اينگونه است. متاورس و اينترنت اشيا جزيي از زندگي ما خواهند شد. چه دوست داشته باشيم چه بدمان بيايد.

• آقاي دکتر، بزرگترين ريسک دنياي متاورس و اينترنت اشيا در آينده چيست؟

هر تکنولوژي با همه مزايايي که دارد، داراي معايبي نيز است. به طور مثال با اختراع هواپيما و ايجاد خطوط هو ايي، رشد و شکوفايي اقتصادي و مراودات تجاري افزايش يافت. اما به موازات آن گسترش بيماريها و اپيدمي هاي خطرناک نيز افزايش پيدا کرد. از طرفي با همه گير شدن تلفن هاي هوشمند، حريم خصوص کم رنگتر شد. جالب است بدانيم هر چه تکنولوژي بزرگتر باشد، ريسک آن نيز بزرگتر است. متاورس و اينترنت اشيا دو تکنولوژي بزرگ هستند که زندگي انسان را دستخوش تغيير خواهند کرد. از روابط انساني گرفته تا تراکنش هاي بانکي. يکي از ريسک هاي انها، پيچيده تر شدن حملات سايبري است. حملاتي که ميتواند نه امنيت يک شخص بلکه امنيت يک کشور را هدف قرار دهد.

• در مسير رشد اين تکنولوژيها، ايران را چگونه ميبينيد؟

به نظر من مرزهاي سياسي و جغرافيايي، سدي در برابر سيل تکنولوژي نيستند. ايران هم در همين مسير قراردارد. با اين تفاوت که هرم جمعيتي جوان و تحصيل کرده کشور، زمين بسيار مساعدي براي رشد متاورس و اينترنت اشيا فراهم کرده است. و به همين دليل حتي اعتقاد دارم در پذيرش اين تکنولوژيها از کشورهاي اروپايي جلوتر خواهيم رفت. همان اتفاقي که براي ظهور اينترنت در هندوستان افتاد و توانست ارز آفريني بسياري در اين کشور داشته باشد در اين حوزه ها ايران ميتواند حرفي براي گفتن داشته باشد. البته يک شرط دارد و آن ينست که زير ساخت هاي فن و حقوقي آن ايجاد شود