ورود هلال احمر به حوزه ترویج حجاب و عفاف
به گفته دبیركل جمعیت هلال‌احمر، این نهاد امدادی بر اساس تمایل داوطلبانه، به حوزه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب ورود کرده و برای اجرای طرح‌هایی در این زمینه به اعتبارات دولتی نیاز دارد.
جمعیت هلال احمر به حوزه ترویج حجاب و عفاف ورود کرد
یعقوب سلیمانی دبیر كل هلال‌احمر، در جلسه كارگروه عفاف و حجاب هلال‌احمر كه با حضور نمایندگان وزارت كشور تشكیل شد، گفت: «فعالیت هلال‌احمر در حوزه عفاف و حجاب مطلوب و تلاش آن سازنده و ساماندهی شده است و به تعریف واحد از حجاب و همچنین فرهنگ‌سازی در این زمینه نیاز داریم. هلال‌احمر بر اساس حساسیت و علاقه خود در حوزه عفاف و حجاب تلاش می‌كند، اما علاوه بر وحدت رویه، فرهنگ‌سازی و یك‌صدایی، به اعتبار كافی برای اجرای طرح‌های كلان در این حوزه نیاز داریم.»
به دنبال این اظهارات، محمد گلفشان، رییس سازمان جوانان هلال‌احمر و مسئول كارگروه عفاف و حجاب جمعیت هلال‌احمر نیز در توضیح مهم‌ترین اقدامات این نهاد امدادی در حوزه عفاف و حجاب در یک سال گذشته، از تشكیل كارگروه كشوری عفاف و حجاب در جمعیت هلال‌احمر و تدوین و ابلاغ «شیوه‌نامه گسترش فرهنگ عفاف و حجاب» خبر داد.
کمک به ترویج حجاب در اساسنامه هلال احمر نیست
ورود این نهاد امدادی و موظف به ارایه خدمات بشردوستانه در زمان صلح و بحران به حوزه ترویج عفاف و حجاب در حالی است كه نه در اساسنامه این جمعیت امدادی، چنین وظیفه‌ای در شمار وظایف و مسئولیت‌های جمعیت هلال‌احمر مقرر شده و نه جمعیت هلال‌احمر در فهرست نهادها و دستگاه‌های موظف به ترویج فرهنگ عفاف و حجاب قرار دارد و نه حتی قوانین مصوب، از جمعیت هلال‌احمر به عنوان نهاد حاضر در این حوزه یاد كرده‌اند.
جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، نهاد 100 سالهای است كه در سال 1301 با عنوان «جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران» تاسیس شد و پس از آن به عضویت فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر درآمد.
طبق توضیحی كه در معرفی این نهاد امدادی و موظف به فعالیت‌های بشردوستانه در وب‌سایت جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران آمده، این نهاد اصلی‌ترین سازمان بشردوستانه و یكی از اعضای فعال نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر و موظف به رعایت اصول هفتگانه صلیب سرخ است.
این اصول هفتگانه شامل موارد زیر می‌شود:
- بی‌غرضی (ممنوعیت هرگونه جهت‌گیری نسبت به ملیت، نژاد، عقیده مذهبی، طبقه یا عقاید سیاسی و تلاش برای التیام رنج افراد)
- بی‌طرفی (ممنوعیت از هرگونه جانبداری در درگیری‌ها و خودداری از شركت در مناقشه‌های سیاسی، نژادی، مذهبی یا ایدئولوژی)
- استقلال (ضرورت حفظ استقلال برای اجرای اصول نهضت صلیب سرخ جهانی)
- خدمت داوطلبانه
- بشردوستی (محافظت از جان و سلامتی نوع بشر و تضمین كرامت آن، ترویج درك متقابل، دوستی، همكاری و صلح پایدار میان ملت‌ها)
با توجه به شائبه‌هایی كه طی سالهای اخیر در مورد برخی فعالیت‌ها و اقدامات جمعیت هلال‌احمر مطرح بوده، به نظر می‌رسد این اصول هفتگانه مورد قبول شاخه‌های بین‌المللی هلال احمر به‌طور صددرصد هم در شعبه ایرانی موظف به خدمات بشردوستانه اجرایی نشده و حالا هم كه دبیر جمعیت از ورود به حوزه عفاف و حجاب بر اساس علاقه شخصی سخن می‌گوید، باز هم باید به تاسی كامل این نهاد امدادی به تاكیدات اصول هفتگانه مورد اشاره صلیب سرخ جهانی شک كرد.
نگاهی به ساختار جمعیت هم باز این سوال را پیش می‌آورد كه در كدام بخش از مسئولیت‌های سازمانی این نهاد امدادی -سازمان امداد و نجات، سازمان داوطلبان، سازمان جوانان، سازمان تداركات پزشكی، معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی، معاونت آموزش و پژوهش/ موسسه آموزش عالی علمی كاربردی هلال ایران، معاونت امور بین‌الملل و حقوق بین‌الملل بشردوستانه، مركز پزشكی حج و زیارت، مجتمع دارویی و درمانی هلال ایران، شركت صنایع نساجی هلال ایران و حتی بیمارستان فوق تخصص نورافشار- جایگاه یا پست مدیریتی مرتبط با ترویج عفاف و حجاب تعریف شده است؟
در حالی كه دبیر جمعیت معتقد است كه ورود به حوزه ترویج عفاف و حجاب، یک فعالیت داوطلبانه و بر اساس علاقه شخصی خواهد بود، حتی در فهرست فعالیت‌های داوطلبانه جمعیت كه صرفا ناظر بر خدمات بشردوستانه (خدمات امدادی و مرتبط با نجات جسم و جان انسان‌های آسیب‌دیده از حوادث و بلایا و بحران‌ها) است هم هیچ جایگاه یا مجوزی برای اقدامات مرتبط با توسعه و ترویج عفاف و حجاب وجود ندارد.
وظایف هلال احمر باید به تصویب مجلس برسد
در اساسنامه جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران كه 8 اردیبهشت 1367 توسط مجلس وقت مصوب شد و طی سالهای 1374، 1379، 1382 و 1388 هم آخرین اصلاحات در اساسنامه انجام شده، مقرر است كه وظایف این نهاد امدادی غیر دولتی، به پیشنهاد جمعیت هلال احمر و پس از تایید وزارت بهداری (وزارت بهداشت) باید به تصویب مجلس برسد.
در حالی كه هرگونه تغییر در وظایف این نهاد امدادی باید به تصویب مجلس برسد، در آخرین نشست سال 1400 رییس جمعیت هلال احمر با رییس مركز پژوهش‌های مجلس، پیرحسین كولیوند، رییس جمعیت هلال احمر در اشاره به مشكلات ساختاری و قانونی این نهاد امدادی یادآور شد: «جمعیت هلال احمر یک نهاد عمومی غیردولتی است كه وظیفه خدمتگزاری به مستمندان، محرومان و حادثه‌دیدگان را در كشور بر عهده دارد. البته اضافه شدن برخی وظایف حاكمیتی طبق قانون مدیریت بحران در كشور، باعث شده كه نیازمند اصلاح اساسنامه و آیین‌نامه در این جمعیت باشیم. در حال حاضر نیازمند اصلاح نمودار تشكیلاتی بر اساس فعالیت‌ها و نیازهای جدید جمعیت هستیم، نیروی انسانی جمعیت دچار مشكل است و ما قانون واحد مشخصی در زمینه مدیریت منابع انسانی نداریم. آیین‌نامه اداری و استخدامی مدون در جمعیت وجود ندارد، علاوه بر اینكه اساسنامه سازمان جمعیت هلال‌احمر مصوب سال ۱۳۸۲ است و تنها در این سال‌ها اصلاحاتی در برخی بندها اعمال شده و به‌روزرسانی اساسی و كلی در مورد این اساسنامه تا به امروز انجام نشده است.»
مشاهده می‌شود كه حتی در درخواست‌های رییس جمعیت هلال‌احمر هم هیچ اشاره به گنجاندن وظیفه ترویج عفاف و حجاب در فهرست وظایف این نهاد خیریه امدادی فعال در اموربشردوستانه نبوده است.
اهداف هلال احمر طبق اساسنامه چیست؟
طبق اساسنامه جمعیت هلال احمر، اهداف این نهاد امدادی و خیریه فعال در امور بشردوستانه، شامل «تلاش برای تسكین آلام بشری، تامین احترام انسان‌ها و كوشش در جهت برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملت‌ها و همچنین حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها بدون در نظر گرفتن هیچ‌گونه تبعیض میان آن‌ها» بوده است.
حتی در تشریح وظایف درون و برون‌مرزی جمعیت هلال احمر اعلام شده كه این نهاد غیردولتی امدادی، موظف به «ارائه خدمات امدادی در هنگام بروز حوادث و سوانح طبیعی مثل زلزله و سیل و ...، ارائه كمک‌های اولیه در حوادث غیرمترقبه به وسیله امدادگران، برنامه‌ریزی و اقدام در جهت آمادگی مقابله با حوادث و سوانح و آموزش عمومی در این زمینه و تربیت كادر امدادی و نیروی انسانی مورد نیاز، ارسال كمک و اعزام عوامل امدادی و درمانی به سایر كشورها در صورت لزوم، كمک به امر توانبخشی و ارایه خدمات اجتماعی در جهت تسكین آلام آوارگان، پناهندگان، مرضی (بیماران) و معلولین و ایجاد حس تعاون، تفاهم، دوستی و نیكوكاری بین مردم، تلاش درجهت تسكین آلام بشری و كمک به امر سلامت جامعه و دفاع از ارزش‌های انسانی و كوشش در جهت برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملت‌ها، اداره امور جوانان جمعیت و توسعه مشاركت جوانان در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های مربوط به آن‌ها و تربیت و آموزش جوانان مذكور به منظور آماده ساختن آنان در انجام خدمات امدادی و عام‌المنفعه، كمك به تهیه دارو و وسایل و تجهیزات پزشكی مورد نیاز مراكز بهداشتی، درمانی و آموزشی كشور با موافقت وزارت بهداشت و با همكاری هلال‌احمر و صلیب سرخ جهانی» است.
بنابراین حتی در فهرست وظایف جمعیت هلال احمر هم هیچ كلمه‌ای در باب مجاز بودن این نهاد خیریه غیر دولتی برای ورود سلیقه‌ای به حوزه ترویج عفاف و حجاب دیده نمی‌شود.
نهادهای مسئول در توسعه و ترویج حجاب و عفاف کدامند؟
شاهد دیگری كه تایید می‌كند طی دو دهه گذشته و بعد از تصویب قانون «راهكارهای اجرایی ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» در سال 1384، از جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد موظف یا حتی مشوق به انجام اینگونه امور - كه ناقض اصل بی‌طرفی داوطلبان فعال در این نهاد امدادی خواهد شد - نامی برده نشده، متن قانونی است كه دی‌ماه 1384 و در جلسه 427 شورای فرهنگ عمومی، با عنوان «راهكارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب» به تصویب رسید.
در متن این قانون و در بخش وظایف تخصصی دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بازرگانی، سازمان صدا و سیما، نیروی انتظامی، سازمان ملی جوانان (وزارت ورزش و جوانان) سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت علوم، مركز امور زنان و خانواده (معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان تربیت‌بدنی، شهرداری، وزارت بهداشت، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منكر، سازمان بهزیستی، وزارت امور خارجه، وزارت كار و امور اجتماعی (وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی) مجلس، وزارت كشور، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی (سازمان برنامه و بودجه) قوه قضاییه، وزارت مسكن و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) نیروی مقاومت بسیج و در نهایت، وزارت راه و ترابری، مجموع نهادهای مسوول در انجام وظایف مرتبط با توسعه فرهنگ عفاف و حجاب بوده‌اند.
هلال احمر نهاد موظف یا مشوق حجاب نیست
حتی در تشریح وظایف وزارت بهداشت (رییس جمعیت هلال احمر، توسط وزیر بهداشت به رییس‌جمهوری معرفی و پیشنهاد می‌شود) به عنوان نهاد مافوق این جمعیت خیریه هم هیچ نامی از جمعیت هلال احمر به عنوان نهاد موظف به ترویج فرهنگ عفاف و حجاب نیست.
در این قانون، تنها نهاد غیردولتی عمومی، شهرداری‌ها هستند. آن‌هم به این سبب كه بخشی از سالن‌های ورزشی، فرهنگسراها و سراهای محله و اماكن عمومی برای انجام فعالیت‌های تفریحی، متعلق به مجموعه شهرداری‌های كشور است و بنابراین، شهرداری‌ها موظفند بر ترویج و اجرای فرهنگ عفاف و حجاب در زیرمجموعه‌های تحت مسئولیت خود نظارت داشته باشند.
جمعیت هلال احمر حتی در فهرست اعضای ستاد احیای امر به معروف و نهی از منكر هم جایگاهی ندارد؛ ستاد امر به معروف و نهی از منكر، سال 1372 تاسیس شد و بخشی از وظایفش مربوط به گسترش و تشویق فرهنگ ترویج عفاف و حجاب است، اما حتی در سال 1394 كه قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منكر تصویب شد و نام ستاد هم به «ستاد امر به معروف و نهی از منكر» تغییر كرد، باز هم اسمی از نهاد خیریه و امدادی و فعال در خدمات بشردوستانه «هلال‌احمر»، حتی به عنوان بازوی اجرایی یا همیار دلسوز و داوطلب برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در كشور برده نشد.
چنانكه اعضای ستاد امر به معروف و نهی از منكر، امروز شامل رییس ستاد، وزیر كشور، وزیر اطلاعات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر آموزش و پرورش، وزیر علوم، وزیر صنعت، دو نفر از نمایندگان مجلس، نماینده تام‌الاختیار رییس قوه قضاییه، رییس سازمان صدا و سیما، رییس سازمان تبلیغات اسلامی، فرمانده نیروی انتظامی، رییس سازمان بسیج، دو نفر مجتهد، یک نفر مجتهده و در نهایت، دبیر ستاد هستند و بنابراین، حتی وزیر بهداشت كه می‌توانست بهانه‌ای برای فعالیت جانبی جمعیت هلال احمر در حوزه ترویج عفاف و حجاب باشد هم، در فهرست اعضای ستاد امر به معروف و نهی از منكر جایی ندارد.
تا امروز كه حدود 4 دهه از فعالیت جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران با اساسنامه جدید می‌گذرد، سابقه نداشته كه سران و صف اول این نهاد امدادی خیریه موظف به حفظ بی‌طرفی در امور بشردوستانه در موعد صلح و بحران، فعالیت یا اقدامی منطبق با سلیقه و علاقه شخصی انجام دهند.
حتی ارزشی‌ترین دبیران جمعیت هلال احمر هم كه بسیار بیشتر از امروزی‌ها تابع آرمان‌های انقلاب بوده‌اند، در چارچوب تاكیدات اساسنامه فعالیت كرده‌اند. امروز نمایندگان مجلس باید این سوال را در صحن و در جلسات علنی و خطاب به رییس‌جمهوری (به عنوان آخرین فردی كه صلاحیت رییس فعلی جمعیت هلال احمر را تایید كرده) مطرح كنند كه: پیش از هرگونه تغییر مادی، معنوی، ارزشی، محتوایی و ماهوی در اساسنامه جمعیت، آیا روسای شعبات این نهاد امدادی مجازند به میل و سلیقه و علاقه شخصی اموری را تغییر داده یا عهده‌دار آن شوند؟
آیا رییس جمعیت می‌تواند بر اجرای فعالیت‌های برخی مدیران زیر دست خود كه با توجیه علاقه و میل شخصی، آن را انجام می‌دهند، چشم فرو ببندد آن‌هم به صرف اینكه یک خدمت، به زعم آن مدیر زیردست، در راستای حمایت از ارزش‌های جامعه است؛ در حالی كه هیچ واژه‌ای مرتبط با مجاز بودن انجام اقداماتی به صرف تمایل و سلیقه شخصی، در اساسنامه جمعیت مورد اشاره یا حمایت یا تشویق قرار نگرفته است؟
آیا این حركت خلاف جهت دبیر جمعیت هلال احمر، تخلف مدیریتی محسوب نمی‌شود ولو اینكه فعالیت انجام‌شده یک خدمت در راستای حفظ ارزش‌ها باشد؟
كدام مرجع قضایی باید برای متخلفانی كه پیش از اینکه به مرامنامه این نهاد امدادی خیریه احترام بگذارند و پیش از اینکه اساسنامه جمعی تغییر و اصلاح یابد، حركات خودسرانه - هرچند ارزشی و معنوی و قابل تحسین- انجام می‌دهند، باید تشكیل جلسه بدهد و به آن رسیدگی كند؟
منبع: روزنامه اعتماد