کشف یک گنبد بر روی بزرگ ترین ذخیره آتشفشانی جهان
دانشمندان متوجه یک توده گنبدی شکل عظیم شدند که در حال رشد بر روی بزرگ ترین ذخیره ماگمای دنیاست! گفته می شود که این گنبد از بلندترین ساختمان موجود بر روی زمین هم بلندتر است.
به گزارش کلیک، یک توده گنبدی شکل غول پیکر به تازگی در اندس مرکزی (Central Andes) و بر روی بزرگترین ذخیره ماگمای فعال در دنیا کشف شده است. این گنبد که در فلات التیپلانو پونا، دومین فلات مرتفع بر روی کره زمین، پیدا شده است، ارتفاعی حدود یک کیلومتر دارد!
به عبارت دیگر این گنبد حدود ۱۷۲ متر بلند تر از بلندترین ساختمان دنیاست که در دبی قرار دارد. پژوهشگران بر این باورند که این سازه عظیم در نتیجه تزریق طبیعی و جمع شدن ماگما از زیر ایجاد شده است.
یکی از اعضای تیم پژوهشی به نام نوا فینگان (Noah Finnegan) از دانشگاه سانتا کروز کالیفرنیا در مورد این کشف گفته است: این گنبد در واقع پاسخ طبیعی زمین بوده است به وجود میزان بسیار زیادی از مواد مذاب با چگالی پایین که به سمت پوسته زمین پمپ شده است.
اما چه طور ممکن است که تا به امروز که ارتفاع این گنبد به یک کیلومتر رسیده است، متوجه شکل گیری و حضور آن نشده باشیم؟
دلیل این است که این اتفاق در فلات مرتفع التیپلانو پونا رخ داده است که یک ناحیه خشک با تعداد بسیار زیادی آتشفشان است که تا حدود ۲۰۰۰ کیلومتر در کنار اندس مرکزی کشیده شده است و میانگین ارتفاع آن ۴۰۰۰ متر است.
خود اندس مرکزی در واقع از فلاتی بسیار وسیع تر تشکیل شده است که اکوادور جنوبی، بولیوی شمالی و بیشتر مساحت پرو را در بر گرفته است. اندس مرکزی، اندس جنوبی و پاتاگونیا در کنار هم اندس را تشکیل می دهند که طولانی ترین رشته کوه قاره ای در جهان محسوب می شود. پس این که در قلب ناحیه ای با این عظمت، چیزی از چشم ما پنهان بماند چندان عجیب نیست.
در سال ۲۰۱۴ پژوهشگران از سیستم عکسبرداری زمین لرزه ای جهت یافتن ابعاد و وسعت ماگمای موجود در التیپلانو-پونا استفاده کردند. این سیستم عکسبرداری در واقع ابزاری است که امواج صوتی را در راستای سازه های صخره ای زیر زمینی پرتاب می کند.
طی این روش، گروه دریافتند که این ناحیه وسیع از صخره مذاب دارای ضخامتی حدود ۱۱ کیلومتر و قطری حدود ۲۰۰ کیلومتر است که بسیار بیشتر از تخمین های قبلی بود.
از آن به بعد این گروه شروع کرد به نگاهی دقیق تر به ساختار داخلی فلات التیپلانو پونا و به همین دلیل بود که متوجه وجود یک گنبد عظیم با ارتفاع یک کیلومتر در توپوگرافی های انجام گرفته شدند و متوجه شدند که آتشفشان اوتورونکو دقیقا در مرکز همین گنبد قرار گرفته است.
جاناتان پرکینز از دیگر اعضای گروه تحقیقاتی گفته است: مردم درباره وجود این توده عظیم مواد مذاب با خبر بودند اما به درستی نمی دانستیم که حجم آن دقیقا تا چه اندازه می تواند بزرگ باشد. در این مطالعه جدید، توانستیم نوعی ارتباط ظریف بین این حجم مواد مذاب و گنبد یک کیلومتری پیدا کنیم.
اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، این گنبد جایی بین مجموعه آتشفشان های التیپلانو پونا واقع شده است که در قسمت جنوبی فلات التیپلانو پونا قرار دارد. حدود ۱۰ میلیون سال پیش این ناحیه یکی از فعال ترین مناطق آتشفشانی سیاره زمین بوده است و توسط یک سری انفجارها و فوران های وسیع آتشفشانی و در طول هزاران سال شکل گرفته است.
از سال ۱۹۹۰ بررسی های ماهواره ای زیادی در این منطقه صورت گرفته است که افزایش مستمر ارتفاع سطح این منطقه را نشان داده است که در برخی قسمت ها با سرعتی باورنکردنی رخ داده است.
آتشفشان اوتورونکو که در قلب این گنبد تازه کشف شده قرار دارد، با سرعتی معادل یک سانتی متر در سال در حال رشد بوده است که توجه گروه پژوهشی را به خود جلب کرده است تا دلیل آن را پیدا کنند.
پرکینز در این باره اعلام کرده است: ما تصور می کنیم که دلیل بالا رفتن ارتفاع این آتشفشان باید به خاطر حجم ماگمای موجود در زیر آن باشد. البته هنوز نمی توان با اطمینان اظهار نظر کرد ولی فکر نمی کنیم که دلیل آن ارتباطی با supervolcano داشته باشد. سوپر ولکانوها آتشفشان هایی هستند که قابلیت فوران حجم مواد مذاب بیش از کیلوگرم را داشته باشند و زمانی رخ می دهند که ماگما تا سطح پوسته زمین بالا می آید ولی قادر به شکستن پوسته و خروج از آن نباشد. در نتیجه ماگما تحت فشار فزاینده ای به جمع شدن زیر پوسته ادامه می دهد تا جایی که پوسته نتواند این فشار را تحمل کرده و مواد مذاب با نیرو و فشار زیای به بیرون راه یابند.
پژوهشگران حدس می زنند که وجود فعالیت در دو صفحه تکتونیک در این ناحیه، یعنی صفحه قاره ای آمریکای جنوبی و صفحه اقیانوسی نازکا، به مواد مذاب اجازه داده است تا به سمت پوسته بالا آمده و آتشفشان ها را تغذیه کنند.
علاوه بر آن، در این فرایند آب هم آزاد می شود که باعث تغییر در دمای صخره های در حال ذوب در زیر صفحه زیرین اقیانوسی نازکا می شود. خود این اتفاق باعث می شود تا صفحه اقیانوسی نازکا به سمت صفحه قاره ای آمریکای جنوبی که با آن همپوشانی دارد، حرکت کند.
بنابراین همان فرایندی که قاره ها را بر روی زمین شکل داده است، نقش سوخت رسانی به این گنبد غول پیکر را هم بر عهده داشته است.