گام بلند پزشکان به سوی درمان نابینایی

به گزارش کلیک، بر اساس گزارشی که شنبه هفته گذشته در درگاه خبری دانشگاه استنفورد قرار گرفت؛ محققان این دانشگاه توانسته‌اند با استفاده از روشی موسوم به "بهبود نواحی کلیدی بینایی"، بینایی این سه پستاندار را به آن‌ها بازگردانند. شاید این اولین قدم در راستای بهبود بینایی برای انسان‌ها نیز باشد.

محققان حین انجام این آزمایشات، سلول‌های عصب‌ بینایی را (که وظیفه انتقال پیام‌ها و اطلاعات بینایی از چشم به مغز را دارند) به نحوی دستکاری کردند که در صورت از بین رفتن همه یا بخشی از آن‌ها، قابلیت احیا و ساخته شدن دوباره داشته باشند.

بر خلاف انتظار‌ها، محققان دریافتند که این رشته عصبی قابلیت احیا و بازساری ارتباط از دست رفته خود با مغز را دارد. پیش از آن‌که احیا و بازسازی صورت گیرد، مشاهده شده که موش مورد آزمایش از شرایطی ‌مشابه شرایط به‌وجود آمده در بیماری گلوکوم (نابینایی تدریجی) رنج می‌برد. بیماری‌ای که در حال حاضر دومین دلیل عمده نابینایی در دنیا است. همچنین تا کنون برای درمان این بیماری، راه چاره‌ای یافت نشده است. به همین دلیل ممکن است یافته‌های این تحقیقات دریچه‌های جدیدی در جهت بازیابی بینایی برای نابینایان بگشاید.

کلید بازسازی سلولی در یک روند آبشاری از واکنش‌های درون سلولی موسوم به "گذرگاه mTOR" است. طریقه کار این گذرگاه به طور خلاصه توسط یک پروتئین است که واکنش‌های شیمیایی مربوط به رشد سلول را کنترل می‌کند. تیم استنفورد در آزمایشات خود فعالیت این گذرگاه را تشدید کردند. موش‌های حاضر در این آزمایشات، توسط روش کنترل ژنتیکی گذرگاه mTOR یا روش احیا بینایی به‌وسیله تصویر متحرک خطوط سیاه و سفید و یا ترکیبی از این دو روش، تحت درمان قرار گرفتند.

محققان برای کارایی بهتر آزمایش و تشویق موش‌ها برای استفاده از چشم ناسالم جهت تسریع روند بهبود، چشم سالم آن‌ها را پوشاندند. پس از سه هفته مشخص شد که در موش‌هایی که تحت درمان ترکیبی از دو روش ذکر شده قرار گرفته بودند، آکسون سلول‌های عصبی چشم، مستقیما به سمت محل خود در مغز بازسازی شده بودند.

سرپرست ارشد این مطالعات، اندرو هابرمن درباره رفتار این سلول‌ها اظهار کرد:

"این سلول‌ها به قدری دقیق به سمت محل خود در مغز بازسازی شده‌اند که گویی از یک سیستم جی‌پی‌اس درونی برخوردارند."

وی در ادامه درباره نتیجه این تحقیقات افزود:

"موش‌های مورد آزمایش بینایی خود را با درجات مختلفی بازیافتند."

هرچند این درجات مختلف شامل شکست بسیاری از موش‌ها در چندین آزمایش مربوط به بینایی (مثل تشخیص مانع) بود. هابرمن درباره شکست موش‌ها در این آزمون‌ها گفت:

"این به دلیل تعداد بسیار کم سلول‌های بازیابی شده است که احتمالا کمتر از ۵% کل سلول‌ها است."

در مجموع می‌توان گفت هرچند بشر امروزه در زمینه درمان نابینایی به موفقیت‌هایی بیش از پیش دست یافته‌ است، اما تا یک نتیجه قطعی راه درازی در پیش است.