آیا استفاده از وسایل دیجیتالی برای کودکان مفید است یا خیر؟
محققان در تحقیقات خود به یافته های جدیدی دست یافته اند که نشان می دهد استفاده مفرط از رسانه ها و دستگاه های دیجیتالی می تواند تغییراتی در شبکه های عصبی مغز ایجاد کند که هم می تواند مثبت باشد و هم منفی.
به گزارش کلیک، دانشمندان در مورد مثبت یا منفی این تغییرات، با یکدیگر توافق نظر ندارند. برخی نیز معتقدند این تغییرات تنها می توانند باعث ایجاد مشکلاتی در شبکه عصبی مغز شوند. این دیدگاه ها در یک گردهمایی با موضوع علوم اعصاب که به تازگی در شهر سان دیگوی آمریکا برگزار شد، مطرح شد.
این دیدگاه ها در مطالعه ای مورد بررسی قرار گرفت، در این مطالعه یک موش جوان در معرض نمایش نور و صدا که به نوعی شبیه سازی بازی های کامپیوتری بود، قرار گرفت. سرپرست گروه تحقیقاتی اذعان کرد که اعضای گروه تحقیقاتی با انجام این آزمایش بر روی این موش جوان متوجه شدند که تغییرات زیادی در بخش های مختلف مغز این حیوان رخ داده است.
بسیاری از این تغییرات نشان دهنده این موضوع است که مغز با یک سطح پایه هیجانی در ارتباط است و افراد برای اینکه به مسأله ای توجه کنند، به تحریک حسی بیشتری نیاز دارد. حال این سوال مطرح می شود که چه مشکلی در این رابطه وجود دارد؟
جنبه مثبت این قضیه این است که موش هایی که در این شرایط قرار گرفتند، در محیطی که ممکن است باعث استرس و اضطراب یک موش معمولی شود، خونسردی خود را حفظ کردند؛ اما مساله قابل توجه این است که آن ها به صورتی رفتار می کردند که یادآور نشانه های اختلال کم توجهی در انسان بود. همچنین نشانه های مرتبط با اختلال یادگیری در آن ها دیده می شد و رفتار پرخطری را نیز از خود نشان می دادند.
نتایج کلی این تحقیقات به ما هشدار می دهد که والدین باید در مورد استفاده فرزندان خود از وسایل و رسانه های دیجیتالی بسیار با احتیاط عمل کنند و حتی توصیه می شود استفاده کودکان خردسال از این وسایل به حداقل برسد.
البته محققی به نام لی کروبیتزِر، نظر خوشبینانه تری نسبت به این موضوع دارد. وی معتقد است مزایای استفاده مناسب کودکان خردسال از وسایل و رسانه های دیجیتالی، نسبت به معایب آن بیشتر است. همچنین وی بر این باور است که مغزی که حساسیت کمتری نسبت به موضوعات دارد، در دنیایی که تحریک بیش از حد مغز یک مساله عادی است، می تواند به رشد و شکوفایی بهتری برسد.
این بحث درست چند هفته بعد از اینکه انجمن پزشکی اطفال آمریکا قانون عدم استفاده کودکان زیر دو سال از رسانه و وسایل دیجیتالی را پس از مدت ها تبعیت از آن لغو کرد، مطرح شد. این موضوع باعث شد محققان به اطلاعات بیشتری در مورد تاثیر تحریکات حسی بر رشد و نمو مغز، دست پیدا کنند. محققان چندین دهه قبل به این موضوع پی بردند که مغز کودکان خردسال برای رشد و نمو مناسب و طبیعی نیازمند تحریکات حسی است؛ بنابراین تا مدت زیادی به والدین توصیه می شد تا جایی که ممکن است شرایط را برای کودکان فراهم کنند تا آن ها در معرض تجربیات حسی قرار بگیرند.
این ایده به این صورت مطرح شد که هر چقدر افراد بیشتر در معرض تحریکات حسی قرار بگیرند، توانایی شناختی آن ها نیز بیشتر می شود.
مدتی بعد مطالعات شروع به مطرح کردن این موضوع کردند که کودکانی که بیش از حد تلویزیون تماشا می کنند و یا مدت زمان زیادی با بازی های کامپیوتری سرگرم هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال کم توجهی بیش فعالی هستند؛ بنابراین دانشمندان مطالعه درمورد موش های صحرایی و موش های آزمایشگاهی را آغاز کرده اند تا ببینند آیا تحریک شدید مغز به وسیله صدا و تصویر در سنین طفولیت می تواند شبکه های عصبی را تحت تاثیر قرار دهد و آن ها را تغییر دهد یا نه.
برخی از مطالعات تغییر شبکه های عصبی به وسیله تحریک مغز با استفاده از صدا و تصویر را تایید می کنند.
سوال بزرگی که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا ساختار مغز ما به گونه ای است که بتواند با تحریکی با چنین شدتی مواجه شود و آن را مدیریت کند؟ تصور کنید که همیشه به طبیعت فکر می کنید؛ بنابراین ممکن است علاقه شما به طبیعت باعث شود در تصورات خود به یک شیر فکر کنید. می توان گفت که زمانی که انسان مشغول انجام بازی های کامپیوتری است، درست مانند این است که در هر لحظه یک شیر را در ذهن خود تصور کنید و احتمالا مغز انسان توانایی مواجهه و مدیریت چنین تحریک شدیدی را ندارد.
دانشمندان نمی توانند در مورد مفید یا مضر بودن تحریک حسی مغز با قطعیت سخن بگویند. تردیدی نیست که تحریک مغز با چنین شدتی می تواند حساسیت حسی مغز کودکان را متزلزل کند؛ اما از سویی دیگر می تواند مغز آن ها را با مواجه با دنیایی که همه چیز با سرعت فزاینده ای در آن شکل می گیرد، آماده کند.
فناوری های امروزی در سیصد سال پیش برای مردم حتی قابل تصور نبود، اما امروزه این فناوری ها کاملا برای ما عادی شده است و هر روز با دستگاه های مختلفی سر و کار داریم؛ بنابراین قطعا باید تغییر و تحولاتی در مغز ما نیز صورت بگیرد. دانشمندی به نام کروبیتزر با این ایده که بهترین راه حل برای تحریک کمتر مغز، بازگشت به زمان های پیشین (عدم استفاده از تلویزیون و دستگاه های دیجیتالی درست مانند زمانی که اصلا وجود نداشتند) است، کاملا مخالف است.
یکی از محققان فعال در زمینه علوم مغز و اعصاب به بیان این مطلب پرداخته است که ممکن است استفاده زیاد از وسایل و رسانه های دیجیتالی برای برخی از کودکان خردسال مفید باشد و برای برخی دیگر نه. وی معتقد است که والدین باید این حقیقت را بدانند که واکنش هر کودکی نسبت به محیط های یکسان می تواند کاملا متفاوت باشد.