گزارشی از شوماخرهای بازی در ایران

کلیک - پدر، سر میان روزنامه برده است. مادر هم در آشپزخانه مشغول است. پسر خانواده اما به اتاقش پناه برده و در را هم بسته است. پدر سر از لای صفحات روزنامه بیرون می‌آورد. بیش از یک ساعت است که از اتاق پسر صدایی نمی‌آید. مشکوک می‌شود. روزنامه را کناری می‌نهد و به سمت اتاق پسرک می‌رود. چند تقه به در می‌زند. خبری نیست. در را باز می‌کند . پسرک هندزفری به گوش مشغول کج و راست کردن تبلت است و هر از چند گاهی هم گوشه لبش را گاز می‌گیرد.

مرکز دایرک، وابسته به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، اخیراً گزارشی درباره هندسه مصرف بازی‌های رایانه‌ای در ایران منتشر کرده است که جزئیات جالب توجهی از بازار ۲۳ میلیون نفری این حوزه در ایران به نمایش می‌کشد. بخشی از این گزارش که به مصرف این بازی‌ها اشاره کرده حاوی آمار و ارقامی است که می‌توان نتایج قابل توجهی درباره حوزه سرگرمی و فراغت از آن استخراج کرد.

مردان بیش از زنان معتادند
بسیاری از خانواده‌های ایرانی از بازی مستمر و بیش از حد تعدادی از اعضای خانواده شکایت دارند. آنها این دسته از افراد را مسامحتاً معتادان بازی‌های رایانه‌ای می‌نامند. افرادی که دائم با گوشی، تبلت یا کامپیوتر شخصی خود مشغول گذراندن اوقات فراغت با یکی از این بازی‌ها هستند. حسب گزارش مرکز دایرک، تعداد کسانی که در سال ۹۴ در ایران، مستمر با این بازی‌ها مشغول گذران اوقات خود بوده‌اند حدود ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفرند. نکته جالب این آمار اینکه حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از این آمار معادل ۳۷ درصد را خانم‌ها و ۷ میلیون و ۸۶۰ هزار نفر معادل ۶۳ درصد کاربران مستمر بازی‌های رایانه‌ای را آقایان تشکیل می‌دهند.

چند سال دارند؟
همان‌گونه که عنوان شد حدود ۲۳ میلیون نفر در ایران مشتری و مخاطب بازی‌های رایانه‌ای هستند. در این میان حدود ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از این تعداد معادل ۵۸ درصد کاربران در سال ۹۴ پایین‌تر از ۱۹ سال سن دارند. سن و سالی که حکایت از آن دارند که عمده بازار این محصولات و صنایع فرهنگی به قشر دانش‌آموز کشور اختصاص دارند. نکته جالب دیگر این آمار آن که، متوسط سن گیمرهای ایرانی ۲۱ سال بوده است! نسل جوان کشور عمده مشتری این بازی‌ها هستند.
کِی بازی می‌کنند؟
زمان بازی در شبانه‌روز هم از دیگر مسائلی است که در این پژوهش به آن توجه شده است. برحسب این اطلاعات حدود ۵۹ درصد جمعیت ۲۳ میلیونی گیمرهای ایرانی در بازه زمانی غروب آفتاب تا نیمه شب مشغول اعتیاد رایانه‌ای خود می‌شوند؛ یعنی زمانی که معمولاً در منزل بوده و باید وقت خود را صرف رسیدگی به امور خانوادگی کنند. گیمرهای ایرانی همچنین مهم‌ترین دلیل برای مشغول شدن با این بازی‌ها را «لذت‌بخش بودن بازی‌های دیجیتال» عنوان کرده‌اند.

این مردان معتاد
ژانر بازی‌های مورد علاقه هم در این پژوهش مورد توجه پژوهشگران مرکز دایرک قرار گرفته است. ژانرهای مورد علاقه برحسب جنسیت کاربران متفاوت است. مردان بیشتر به بازی‌های رانندگی و مسابقه‌ای علاقه دارند و زنان به پازل. نکته دیگر اینکه حوزه بازی‌های دیجیتال در ایران در سال ۹۴ مبلغی حدود ۴۶۰ میلیارد تومان چرخش مالی داشته است. چیزی حدود ۲۹۹ میلیارد تومان از این مبلغ معادل ۶۵ درصد مربوط به حوزه بازی‌های موبایلی است. به عبارت دیگر بازی‌های مبتنی بر دستگاه‌های تلفن همراه یا تبلت چیزی بیش از نیمی از بازار بازی‌های رایانه‌های در ایران را به خود اختصاص داده‌اند.

باقلوا، موتوری و آفتابه در صدر
به جز ژانرها، خود بازی‌ها هم مورد پرسش قرار گرفته‌اند. در این میان بازی‌های «باقلوا»، «موتوری»، «آفتابه»، «جدل بر روی سرعت ۱٫۸» و «جدولانه» پنج بازی پرطرفدار ایرانی هستند که مورد توجه گیمرها قرار گرفته‌اند. در میان بازی‌های خارجی هم بازی‌های «کلش آو کلنز»(Clash Of Clans)، «کندی کراش»(Candy Crush Saga)، «ساب‍وی سورفرز»(Subway Surfers)،«ترافیک ریسر»(Traffic Racer)و«های کلایم ریسینگ»(High Climb Racing) پنج بازی پرطرفدار خارجی میان کاربران ایرانی هستند.

وضعیت بازی‌سازهای ایرانی
نیم‌نگاهی به آمارهای ارائه شده در این گزارش حاکی از آن است که حوزه بازی‌های رایانه‌ای در ایران یک ظرفیت بالقوه برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی است. بر همین مبنا حضور و فعالیت شرکت‌ها و مؤسسات بازی‌ساز ایرانی می‌تواند تبدیل به محلی برای جذب نقدینگی شود. بیشترین بازی‌های ایرانی تولید شده در سال ۹۴ در ژانر بازی‌های اکشن بوده است. بعد از این ژانر، گونه پازل قرار دارد.
تا پایان سال گذشته ۱۱۶ شرکت در زمینه تولید بازی‌های رایانه‌ای ثبت شده‌اند که از این تعداد ۷۱ شرکت در تهران قرار دارند. همچنین استان‌های تهران، فارس، البرز، قم و خراسان رضوی محل تمرکز بازی‌سازهای ایرانی است و بیشترین شرکت‌های ایرانی در این استان‌ها استقرار دارند. در این میان بازی «جنون سیاه» محصول شرکت «فن‌آوران توسن گام» گران‌ترین پروژه بازی ایرانی در سال ۱۳۹۴ لقب گرفته است.