قدیمی ترین تمدن ها در جهان کدامند؟

با اینکه نخستین گونه های انسان، اولین بار حدود ۲ میلیون سال پیش روی زمین ظاهر شدند، اما انسان خردمند یا همان انسان مدرن، تاریخچه نسبتا کوتاهی دارد. انسان مدرن نخستین بار حدود ۲۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شد. انسان خردمند با گذشت هزاران سال و ابداع کشاورزی، تسلیحات، هنر، ساختار اجتماعی و سیاست، به تدریج توانست تمدن بشری را بنا کند.

با اینکه تمدن بین النهرین، معمولا به عنوان اولین تمدن شهری در جهان شناخته می شود، اما مردمانی با پیشینه طولانی تر، جوامع پیچیده و فرهنگ های متعددی را به وجود آورده اند که می توان آن ها را به عنوان قدیمی ترین تمدن ها در جهان دسته بندی کرد.

۷. تمدن مصر باستان

• قدمت: ۳۱۵۰ تا ۳۳۲ سال قبل از میلاد
• مکان: حوالی رود نیل در مصر
• دستاوردهای مهم: اهرام ثلاثه مصر

تمدن باستانی مصر، یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان به شمار می رود که حدود ۳۱۵۰ سال پیش از میلاد مسیح پدید آمده است. یعنی زمانی که شاه منس با یکپارچه سازی مصر علیا و سفلی، شهری را در منطقه دیوارهای سفید، به عنوان پایتخت برگزید که بعدها ممفیس نام گرفت. با اینکه مصریان به عنوان قدیمی ترین تمدن های بشری شناخته شده اند و به پیشرفت های متعددی در زمینه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دست یافته اند، اما مهم ترین دستاورد آن ها، اهرام بزرگ مصر است. این اهرام با گذشت زمان هنوز هم ماندگاری خود را حفظ کرده و یکی از بزرگ ترین عجایب جهان به شمار می آیند.

مصریان باستان با ایجاد روش های ساخت و ساز، توانستند بنا های عظیمی نظیر اهرام، معابد و ابلیسک ها را به وجود آورند. دستاوردهای دیگر مصریان عبارتند از: سیستم ریاضیاتی، سیستم پزشکی عملی و اثربخش، سیستم های آبیاری، اولین نوع قایق های تخته ای، فناوری شیشه و شکل جدیدی از ادبیات. فرهنگ مصری، میراث جاودانی را برای جهان به جای گذاشته و بسیاری از ابزارهای امروزی نظیر کاغذ، قفل درب، ساعت زنگدار، بتن، قرص نعنا و غیره، نخستین بار توسط مصریان ساخته شده اند.

۶. تمدن نورته چیکو

• قدمت: ۴۰۰۰ تا ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد
• مکان: پرو
• دستاوردهای مهم: معماری برجسته از جمله میدان های مدور فرو ریخته و تپه های سنگفرش

تمدن نورته چیکو (که به آن تمدن کارل یا کارل سوپ نیز گفته می شود) یکی دیگر از قدیمی ترین تمدن ها در آمریکا است. تاسیس نخستین شهر این تمدن، حدودا به ۳۵۰۰ سال پیش باز می گردد. دوره شکوفایی مردمان نورته چیکو، در بازه زمانی بین ۳۵۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بوده است. تمدن نورته چیکو، به دوران پیش از سرامیک باز می گردد، زیرا دانشمندان هیچ هنر بصری یا سرامیکی که متعلق به این تمدن باشد را نیافته اند.

با این حال، مردمان نورته چیکو به سبب معماری برجسته، شهرت بسیار دارند که از جمله آن ها می توان به تپه های سنگفرش و میدان های مدور اشاره کرد. طبق تحقیقات انجام شده، ۶ هرم در شهر کارل یافت شده اند.

۵. تمدن بین النهرین (میان رودان)

• قدمت: ۶۵۰۰ تا ۵۳۹ سال قبل از میلاد
• مکان: میان رودان باستان (عراق کنونی)
• دستاوردهای مهم: اختراع چرخ

حدود ۱۰ هزار سال پیش از میلاد مسیح، یکی از نخستین فرهنگ های نوسنگی توسعه یافته در هلال حاصلخیز بین النهرین شروع به شکل گیری کرد. تمدن بین النهرین یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان به شمار می آید و حدود ۸ هزار سال قبل از میلاد، مردمان این ناحیه به کاشت گندم و جو پرداخته و محصولاتی نظیر حریره، سوپ و نان را به وجود آوردند.

در طول دوره ای به نام دوره عبید (۶۵۰۰ تا ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد) با رواج کشاورزی و دامداری در بین جوامع یکجا نشین، نخستین نشانه های مدنیت در بین النهرین ظاهر شد. این مدنیت منجر به پیدایش سومریان شده که به عنوان اولین تمدن شهری شناخته می شود. سومریان اولین مردمانی بودند که تجارت و صنایع متعدد بافندگی، چرم کاری، فلزکاری، سنگ تراشی و سفالگری را به وجود آوردند. یکی از بزرگ ترین دستاوردهای تمدن بین النهرین، ابداع چرخ بوده که به ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می گردد. شواهد حاکی از این واقعیت هستند که چرخ در ابتدا برای سفالگری اختراع شده است ، نه برای حمل و نقل.

۴. تمدن جیاهو

• قدمت: ۷۰۰۰ تا ۵۷۰۰ سال قبل از میلاد
• مکان: هنان، چین
• دستاوردهای مهم: یکی از نخستین نمادهای نوشتاری به نام نماد جیاهو

جیاهو، مکانی واقع در دشت مرکزی چین باستان است و مردمان ساکن در این منطقه، بعضی از نخستین جنبه های فرهنگ چینی را به وجود آورده اند. فرهنگ جیاهو اغلب به همراه فرهنگ پیلی گانگ یاد می شود، چرا که طبق نظریه برخی باستان شناسان، مردمان جیاهو احتمالا بخشی از گروه بزرگ تر پیلی گانگ بوده اند. با این حال، شواهد نشان می دهند که پیلی گانگ و جیاهو، دو تمدن کاملا جداگانه بودند که به طور همزمان پدید آمده اند. برای مثال، مردمان جیاهو به کشت برنج مشغول بوده اند، حال آنکه پیلی گانگ ها چنین محصولی را نداشته اند. در ضمن شهرک جیاهو، چند صد سال پیش از ظهور شهرک پیلی گانگ وجود داشته است.

جیاهو یکی دیگر از قدیمی ترین تمدن ها در جهان است. همچنین یکی از نخستین آلات موسیقی (فلوت) و شاید اولین نوشته های چینی نیز متعلق به این تمدن است. نمادهای جیاهو شامل ۱۶ علامت و نشانه متمایز است که روی مصنوعات و سازه های ماقبل تاریخ یافت شده اند. این نمادها نشان می دهند که مردمان جیاهو به جای نوشتن، از علامت های مختلف استفاده می کردند.

۳. تمدن عین غزال

• قدمت: ۷۲۰۰ تا ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد
• مکان: عین غزال (عمان و اردن امروزی)
• دستاوردهای مهم: تندیس های عین غزال

عین غزال نه تنها یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان، بلکه نخستین جامعه کشاورز به حساب می آید. مردمان عین غزال، به ساخت اولین مجسمه ها و تندیس های انسانی شهرت دارند. این پیکره ها از گچ ساخته شده اند و اغلب نقش زنان، مردان و کودکان روی آن ها نقش بسته است. در مجموع ۱۵ مجسمه و ۱۵ بت در دو انبار جداگانه یافت شده اند که دارای اختلاف زمانی حدود ۲۰۰ سال هستند. غیر از ساخت مجسمه، مردمان عین غزال به کشت نباتاتی نظیر گندم، جو، نخود، عدس و لپه مشغول بودند. آن ها همچنین حیواناتی نظیر آهو، گوزن، خوک، روباه و خرگوش را شکار می کردند.

۲. تمدن چتل هویوک

• قدمت: ۷۵۰۰ تا ۵۷۰۰ سال قبل از میلاد
• مکان: جنوب آناتولی (ترکیه امروزی)
• دستاوردهای مهم: ایجاد یکی از قدیمی ترین تشکیلات شهرنشینی

چتل هویوک، یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان و یکی از ماندگارترین سکونتگاه های نوسنگی به شمار می آید. تحقیقات انجام شده در این منطقه، شواهدی دال بر سازماندهی اجتماعی ماقبل تاریخ و فعالیت های فرهنگی را نشان می دهد. مردمان چتل هویوک، یکی از نخستین افرادی بودند که با زندگی یکجا نشینی و کشاورزی، خود را تطبیق دادند. میانگین جمعیت این شهر بین ۵ تا ۷ هزار نفر برآورد شده است.

چتل هویوک فاقد هر گونه خیابان یا جاده بود، در عوض خانه ها از طریق بام ها به یکدیگر متصل بودند. مردمان این شهر ارزش بسیاری برای پاکیزه نگه داشتن محیط زندگی خود قائل بوده و زباله های خود را به محوطه ای خارج از خرابه های شهر منتقل می کردند. از ویژگی های دیگر تمدن چت هویوک می توان به دفن اجساد، نقاشی مردگان، حجاری مجسمه های کوچک و حتی گچ کاری و نقاشی جمجمه ها جهت بازسازی چهره اشاره کرد.

۱. استرالیایی های ابورجینال

• قدمت: ۵۰ هزار سال پیش - حاضر
• مکان: استرالیا
• دستاوردهای مهم: قدیمی ترین مراسم آتش سوزی معنوی

جایگاه اول در فهرست قدیمی ترین تمدن ها در جهان متعلق به ابوریجینال های استرالیا است. با اینکه تمدن بین النهرین اغلب به عنوان نخستین تمدن بشری مطرح می شود، اما تحقیقات جدید نشان می دهند که استرالیایی های ابورجینال، باستانی ترین تمدن موجود در کره زمین هستند. ابورجینال ها مدعی هستند که قدمت اجداد آن ها به ۷۵ هزار سال پیش بر می گردد، هرچند که حدود ۲ هزار سال بعد، به نسلی با ژنتیک متفاوت تبدیل شدند. ابورجینال ها حدود ۴۰ تا ۳۱ هزار سال پیش به طور دائم در استرالیا مستقر شده و اجداد مستقیم گروه بزرگی از استرالیایی های امروزی هستند.

طبق تحقیقات انجام شده روی بقایای انسانی در دریاچه مونگو در سال ۱۹۶۹، استرالیایی های ابورجینال نخستین افرادی بودند که مراسم آتش سوزی به پا کردند. قدمت یکی از این بقایای انسانی که به آن بانوی مونگو نیز گفته می شود، به حدود ۲۴۷۰۰ تا ۱۹۳۰۰ سال پیش باز می گردد.