آشنایی با مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021

مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021

عوامل مهمی در دو سال اخیر باعث شده‌اند که علم و تکنولوژی به طرز ناباورانه‌ای پیشرفت پیدا کند. شیوع کرونا شاید اوایل باعث تأخیر در برخی امور شد، اما نه تنها شیوه جدیدی از انجام کارها را به ما آموخت، بلکه ایده‌های متعددی را در ذهن جامعه علمی پرورش داد.

با نزدیک شدن به سال جدید میلادی، بد نیست مروری بر مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021 داشته باشیم.

1- واکسن‌های mRNA

واکسن mRNA نوعی واکسن است که از کپی مولکولی به نام messenger RNA برای ایجاد پاسخ ایمنی استفاده می‌کند. بهترین و مؤثرترین واکسن‌های مقابله با کرونا، یعنی فایزر و مدرنا، بر اساس تکنولوژی mRNA ساخته شده‌اند.

هنگامی که واکسن RNA درون سلول‌های ایمنی قرار می‌گیرد، به عنوان mRNA عمل کرده و سلول را وادار به ساخت پروتئینی می‌کند که معمولا توسط ویروس‌ها (پاتوژن) یا سلول‌های سرطانی ساخته می‌شود. این پروتئین یک واکنش ایمنی سازگار را تحریک کرده و به بدن می‌آموزد که چطور پاتوژن ها یا سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و از بین ببرد.

2- GPT-3

نسل سوم GPT یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021 به حساب می‌آید. GPT-3 به بیان ساده، یک مدل یادگیری ماشین شبکه عصبی است که یاد گرفته با استفاده از داده‌های اینترنتی، هر نوع متنی را به وجود آورد. این مدل تنها به یک متن ورودی کوتاه احتیاج دارد تا بتواند یک متن بلندبالا و پیچیده را در رابطه با متن ورودی تولید کند.  

مدل GPT-3 محصولی از کمپانی OpenAI بوده و بر اساس یادگیری عمیق کار می‌کند. این مدل با استفاده از 175 میلیون پارامتر یادگیری ماشین، آموخته شده و قادر به نوشتن متن‌هایی است که تفاوتی با نوشته‌های انسان ندارند.

3- الگوریتم‌های توصیه گر تیک تاک

الگوریتم‌های توصیه گر تیک تاک (در فید For You) روش به شهرت رسیدن آنلاین افراد را تغییر داده است. در حالی که پلتفرم‌های دیگر در راستای نمایش و برجسته‌سازی محتوا گام برمی‌دارند، الگوریتم‌های TikTok افراد خلاق را از گمنامی خارج کرده و آن‌ها را به ستاره‌های معروف تبدیل می‌کند. این الگوریتم‌ها همچنین در نمایش محتوای مربوط به جوامع کاربران خاص با علایق و شخصیت‌های مشابه، مهارت دارند.

4- باتری‌های لیتیوم-فلزی

یکی از مهم‌ترین ایرادات خودروهای برقی، ظرفیت باتری محدود و مدت‌زمان شارژ طولانی باتری است. در حال حاضر یک EV با ظرفیت کامل باتری، در بهترین حالت ممکن تنها می‌تواند چند صد مایل را طی کند. به همین خاطر، گزینه بهتری به جای باتری‌های لیتیوم- یونی به جهان معرفی شده است.

استارت آپ QuantumScape باتری لیتیوم- فلزی را برای خودروهای برقی ساخته است که بازه حرکتی خودروی EV را تا 80 درصد افزایش می‌دهد و خیلی سریع‌تر از باتری‌های لیتیوم- یونی شارژ می‌شود.

فعلا نسخه کوچکی از باتری لیتیوم-فلزی به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021 ساخته شده است، اما موفقیت در ساخت نسخه‌های بزرگ، صنعت EV را دگرگون کرده و نظر میلیون‌ها مشتری را به سمت خودروهای برقی جلب می‌کند.

5- دیتا تراست

شرکت‌های تکنولوژیکی معمولا عملکرد ضعیفی در حفظ داده‌های فردی دارند. اطلاعات ما بارها لو رفته، هک شده و به فروش می‌رسند. شاید مقصر اصلی، مدل حریم شخصی رایجی است که در دنیای امروز از آن استفاده می‌شود. در این مدل، ما (اشخاص) در وهله اول مسئول مدیریت و حفاظت از حریم شخصی خود هستیم.

دیتا تراست (Data Trust) یک موجودیت قانونی است که داده‌های شخصی افراد را از طرف آن‌ها جمع‌آوری و مدیریت می‌کند. اگرچه ساختار و قابلیت این تراست ها هنوز در حال تعریف است و سؤالات زیادی درباره آن‌ها پرسیده می‌شود، اما دیتا تراست ها راه‌حل عالی برای مسائل مربوط به حفظ محرمانگی و حریم شخصی به حساب می‌آیند.

6- هیدروژن سبز

هیدروژن بارها به عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی مطرح شده است. سوخت هیدروژن باعث انتشار دی‌اکسید کربن و آلوده سازی هوا نمی‌شود. در صورت استفاده از انرژی هیدروژن، می‌توان انرژی گرفته‌شده از منابع تجدیدپذیر را ذخیره‌سازی کرد.

با کاربرد هیدروژن می‌توان سوخت‌های مصنوعی مایع را ساخته و آن‌ها را جایگزین دیزل و گازولین کرد. البته تا چندی پیش، عمده هیدروژن از گاز طبیعی گرفته می‌شد که به نوبه خود فرایندی آلوده‌کننده و پرهزینه بود.

ولی به لطف پیشرفت‌های اخیر و کاهش هزینه استخراج انرژی خورشید و باد، امروزه هیدروژن سبز به اندازه کافی جهت تحقق ایده‌های فوق، ارزان شده است. تنها کافیست برق را از آب بگذرانید تا هیدروژن به دست آید. اروپا پیشتاز رویه جدید بوده و در حال تهیه زیرساخت لازم است.

7- ردیابی دیجیتالی تماس

با شیوع سریع کرونا در جهان، ایده ردیابی دیجیتالی تماس مطرح شد. اپلیکیشن های موبایل از طریق GPS یا بلوتوث، گزارشی را از افرادی که به تازگی با هم مواجه شده‌اند، ایجاد می‌کند. بعدها اگر یکی از این افراد به کرونا مبتلا شود، آنگاه سریعا یک پیام هشدار برای سایر افرادی که با وی در تماس بوده‌اند، صادر می‌شود.

ردیابی تماس دیجیتالی یکی از بهترین دستاوردهای سال 2021 به حساب می‌آید که زمینه‌ساز عرضه قابلیت‌ها و ویژگی‌های مؤثرتری توسط کمپانی‌های مختلف مثل اپل و گوگل شد. حالا با امکانات بهتری به مبارزه با پاندمی های بعدی می‌رویم.

8- مکان‌یابی فوق دقیق

دقت سیستم GPS معمولی بین 5 تا 10 متر خلاصه می‌شود. اما دقت فناوری‌های جدید مکان‌یابی فوق دقیق (Hyper-accurate) در حد سانتیمتر یا حتی میلی‌متر است. مکان‌یابی فوق دقیق یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سال 2021 محسوب می‌شود که تأثیر قابل‌توجهی در عملکرد ربات‌های تحویل‌دهنده و همین‌طور رانندگی امن خودروهای بدون راننده در خیابان‌های شهری دارد.  

9- خدمات از راه دور در بسیاری از حوزه‌ها

شیوع کرونا در دو سال اخیر، باعث شد تا اکثر خدمات و سرویس‌ها به صورت Remote یا از راه دور انجام شوند. بسیاری از اپلیکیشن های آموزشی در دو سال اخیر با هجوم تعداد کاربران (دانش آموزان) مواجه شده‌اند.

کاربرد استفاده از سرویس‌های پزشکی نیز به طرز ناباورانه‌ای افزایش یافته است، چون افراد کمی در هنگام ناخوشی، ریسک رفتن به مطب پزشک را قبول می‌کند و ترجیح می‌دهد از سرویس‌های پزشکی آنلاین استفاده کند.

دورکاری که در گذشته محدود به برخی افراد بود، حالا به یک قاعده عادی و در بسیاری از مواقع، ضروری تبدیل شده است و افراد یاد گرفته‌اند بدون حضور فیزیکی در دفتر یا شرکت، وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند.

10- هوش مصنوعی چندمهارتی

علیرغم پیشرفت‌های اخیر، هوش مصنوعی و ربات‌ها هنوز در حل مسائل جدید و حرکت در محیط‌های ناآشنا با مشکل مواجه هستند. آن‌ها هنوز نمی‌توانند از عملکرد جهان سر درآورند و از این دانش جامع در شرایط ناشناخته استفاده کنند.

یک رویکرد امیدبخش برای بهبود مهارت‌های هوش مصنوعی، تعمیم حواس آن است. در حال حاضر هوش مصنوعی به وسیله بینایی ماشین یا شناسایی صوت می‌تواند اشیاء را درک کند، اما هنوز قادر نیست به وسیله الگوریتم‌های زبان طبیعی درباره دیده‌ها و شنیده‌ها «صحبت» کند.

حال فرض کنید که قابلیت‌های متعدد یادگیری عمیق، بینایی ماشین، شناسایی صوت، NLP و غیره، همگی در یک سیستم هوش مصنوعی واحد ترکیب شوند. آیا این سیستم می‌تواند به هوش انسان دست یابد؟

به نظر شما کدام دستاورد مهم سال 2021 از قلم افتاده است؟ ایران تا پایان سال 1400 به چه دستاوردهای مهمی خواهد رسید؟ نظرات و عقاید خود را با ما در میان بگذارید.