درآمد ۲۲ برابری صنعت بازی در مقایسه با درآمد نفتی ایران!

در دنیای تکنولوژی هر روز تحولی بدیع و گاه عجیبی رقم می‌خورد؛ تحولاتی که حتی تصور آن برایمان در دهه‌های پیش مضحک بود. دنیای بازی و گیمینگ از جمله چنین تحولاتی است. امیر ناعمی، پژوهشگر در ادامه یادداشت خود در روزنامه «فرهیختگان» نوشت: هنگامی که در دهه ۷۰ و ۸۰، صحبتی از مقوله بازی و به‌خصوص نوع رایانه‌ای آن بین افکار عمومی می‌شد آن را در بهترین حالت محدود به دنیای کودکان و نوجوانان می‌دانستند؛ امروز اما حوزه بازی و سرگرمی هر یک خود به صنعت‌هایی بدل شده‌اند که مبالغ هنگفت میلیون دلاری در آن جابه‌جا می‌شود.

از جهت مقایسه خوب است که نگاهی به سود آورده صنعت بازی در چند سال اخیر بیندازیم. بر اساس آمار منتشرشده، سود صنعت گیمینگ در سال ۲۰۲۰ میلادی بالغ بر ۱۸۰ میلیارد دلار بود که رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ را نیز تجربه کرد که نشان از رشد سریع این صنعت دارد. برای آنکه حسی ملموس از این رقم داشته باشیم، می‌توان آن را با درآمد نفتی سالانه کشورمان مقایسه کنیم. درآمد سالانه کشور از فروش نفت در حال حاضر حدود ۵ تا ۸ میلیارد دلار است. یعنی درآمد صنعت گیمینگ چیزی حدود ۲۲ برابر درآمد نفتی ایران است.

در نسل جوان امروز جامعه کمتر کسی پیدا می‌شود که حداقل یک‌بار با یک سبک از بازی رایانه‌ای آشنایی پیدا نکرده باشد؛ از بازی در رایانه شخصی تا لپ‌تاپ و از بازی در تبلت تا گوشی‌های همراه. اما این قدرت اثر بازی‌ها تنها محدود به جمعیت نیست و اخیرا در قالب یک صنعت مطرح شده‌ است. شرکت‌های بزرگ غربی در این حوزه سرمایه‌گذاری کلان کرده‌اند و سودهای هنگفتی نیز از فروش سالانه در صنعت گیمینگ کسب می‌کنند. شرکت‌هایی چون ولو (Valve)، بلیزارد (Blizzard) و ‌ای‌اِی اسپورتس (EA Sports) از سردمداران صنعت گیم، همگی در خاک آمریکا هستند. البته رقابت در صنعت پرسود سرگرمی به‌حدی رسیده است که کشورهایی چون چین، هند و ژاپن نیز سرمایه‌گذاری فراوانی در این حوزه داشته‌اند.

به تبع تحولات شکل‌گرفته در این صنعت، در چند سال اخیر شاهد شکل‌گیری فرم جدیدی از اشتغال و کسب درآمد هستیم که ایجاد اشتغال از طریق بازی و گیمینگ است. پیش از این، باشگاه‌ها و گیم‌نت‌ها فرصت شغلی محسوب می‌شدند اما بازار اشتغال گیمینگ، محدود به این نیست و اکنون یک حرفه با نام «گیمر» هم به فرصت‌های شغلی این صنعت اضافه شده است.

در صنعت بازی اصطلاحا به بازیکن‌هایی که به‌عنوان کاربران بازی‌های رایانه‌ای هستند، گیمر می‌گویند اما بین حرفه‌ای‌های دنیای بازی رایانه‌ای، گیمرهای واقعی اشخاصی هستند که به‌طور کاملا جدی و حرفه‌ای، شب و روزشان را در دنیای مجازی بازی رایانه‌ای سیر می‌کنند. اینها که غالبا جوان‌های قرن بیست‌ویکمی هستند، ساعت‌ها از روز را خیره به مانیتور هستند و حتی در بسیاری از موارد از گیمینگ به‌عنوان شغل خود یاد می‌کنند.

با پیشرفت تکنولوژی و سیستم‌های رایانه‌ای، در چند سال اخیر این امکان فراهم شده است که این بازیکنان حرفه‌ای امکان تولید محتوا بر اساس بازی مورد علاقه خود در فضای نت داشته باشند و کاربران فراوانی را به صفحات شخصی خود جذب کنند. طی این فرآیند که استریمینگ نام دارد، گیمر حرفه‌ای، حین بازی، صفحه خود را به‌طور برخط برای دنبال‌کنندگانش به اشتراک می‌گذارد و دنبال‌کنندگان در صورت رضایت از محتوا مبلغی دلخواه را به‌عنوان اعانه به حساب گیمر واریز می‌کنند. دلارها به حساب گیمر می‌رود و حالا دیگر او فقط یک گیمر ساده نیست بلکه یک گیمر حرفه‌ای به نام «استریمر» خوانده می‌شود.

اما واقعا این استریمرها چه نقشی را ایفا می‌کنند؟ اینها صرفا کارگردان یک ویدئوی آموزش بازی هستند یا صرفا بازیکنان حرفه‌ای هستند که دل مخاطبانشان را ربوده‌اند. استریمر بازی‌هایش را در بستر شبکه‌های اجتماعی به‌صورت زنده پخش می‌کند و شگردهای جدیدی از بازی آنلاین را برای دنبال‌کنندگانش رو می‌کند. در حال حاضر مهم‌ترین بستر ارائه‌شده برای استریم‌کردن، از آنِ شرکت «توئیچ» است. استریمرها روی این شبکه، حساب‌های کاربری ایجاد می‌کنند و بر اساس تعداد دنبال‌کننده‌هایشان، بازخورد می‌گیرند. استریمرهای معتبر دارای تیک بنفش هستند که نشان از اعتبار و تعداد بالای دنبال‌کنندگان آنان دارد.

در حال حاضر و در عرصه جهانی اعداد و ارقام از ظهور پرقدرت صنعت گیم حکایت دارند. مثلا یکی از آمارهایی که خیلی هم در بین گیمرها صدا کرد مربوط به استریمری به نام Shroud است. تعداد تماشاگران همزمان در یک شب از برنامه این استریمر به بیش از نیم‌میلیون کاربر رسید. Shroud حدود ۵ میلیون دنبال‌کننده دارد. البته استریمرهایی با دنبال‌کننده بیشتر هم داریم که در صدر این لیست، گیمری با ملیت چینی است که بالای ۱۲ میلیون نفر دنبال‌کننده دارد.

برای استریمرهای سرشناس جهان، درآمدهای بالایی ثبت شده که در صدر لیست درآمدی برای سال ۲۰۲۰ حدود ۲ میلیون دلار درآمد سالانه را شاهدیم. جوان‌های استریمر ایرانی هم از این قافله عقب نمانده‌اند و به‌رغم همه محدودیت‌ها، رکوردهای جالبی به‌جا گذاشته‌اند؛ مثلا استریمرهایی داریم که در حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر دنبال‌کننده ایرانی و خارجی دارند و رکورد تعداد مشاهده‌کننده آنلاین هم اخیرا ثبت‌ شده که حدود ۵۰۰۰ نفر است. استریم‌کردن در ایران، رشد قابل توجهی دارد و آمار و رقم‌ها هر ماه در حال جابه‌جا شدن هستند.

استریمرها بنا به تعداد دنبال‌کنندگان و کیفیت محتوای تولیدشده‌شان گستره درآمدی میلیون تومانی دارند. در حال حاضر و برای اکثر استریمرها این مبالغ چندان دندان‌گیر نیست اما برای افراد شناخته‌شده در سبک‌های گوناگون بازی رایانه‌ای داستان کاملا متفاوت است. درآمدهای نسبتا چشمگیری برای استریمرهای پرمخاطب داخلی مشاهده می‌شود که این مبالغ می‌تواند تا بیش از ۲۰ میلیون تومان در ماه برسد. همچنین مبالغی در رکورد بیش از ۵ میلیون در شب برای یک استریمر پرمخاطب هم ثبت شده است.

اگر استریمر ایرانی بتواند به زبان انگلیسی، روسی یا دیگر زبان‌های پرمخاطب عرصه گیم تسلط حداقلی پیدا کند، درآمد وی از جنس ارزی می‌شود که در چنین حالتی درآمد ماهیانه بیشتری خواهد داشت. اگرچه شبکه‌هایی چون توئیچ پاتوق استریمرهای سرشناس اروپایی، چینی و آمریکایی است و مخاطبانشان از کشورهای دیگر، درآمدهای سرشاری به جیب آنها می‌ریزند اما همین چند روز پیش یک کودک هندی توانست این بستر درآمدی را وارونه کند و چندین میلیون دلار از استریم یک بازی ساده به‌دست آورد.

محتوای تولیدشده توسط استریمرها البته تنها محدود به پخش زنده بازی خود نیست و می‌تواند موارد بیشتری را در بر بگیرد. این موارد بیشتر به خلاقیت فردی استریمر بستگی دارد و معمولا شامل آموزش نکات مهم در هر سبک بازی، نحوه یادگیری آن بازی و تبادل پرسش و پاسخ با مخاطب می‌شود.

یکی دیگر از جنبه‌های جهانی‌شدن صنعت بازی را می‌توان در مسابقات پرشور و حرارت بین‌المللی آن و مبالغ درشت دلاری مخارج و جوایز دید. اغلب در بازی‌های محبوبی چون «کانتر استریک»، «کال آف دیوتی»، «دوتا ۲» و «پاب‌جی» هر ساله مسابقاتی در عرصه جهانی برگزار می‌شود که روند اجرای آن مشابه مسابقات دنیای ورزش است. از همه کشورهای جهان در این مسابقات حضور دارند و یکی‌یکی از معرکه بازی‌ها حذف می‌شوند و مرحله نهایی آن به‌طور حضوری با تعدادی تیم محدود برتر و در سالن‌های مخصوص با حضور گسترده تماشاگران برگزار می‌شود. جوایز ۴ تیم برتر، میلیون دلاری است. در حال حاضر گران‌ترین مسابقات مربوط به مسابقات بین‌المللی «دوتا ۲» است که بودجه جوایز آن در حدود ۳۳ میلیون دلار معادل ۷۲۶ میلیارد تومان در سال ۲۰۱۹ بوده و تیم برتر مبلغی در حدود ۱۵ میلیون دلار یا ۳۳۰ میلیارد را از آن خود کرد.

در صنعت بازی برای بررسی انواع بازی‌های آنلاین پرطرفدار باید به دسته‌بندی آنها بر اساس سبک بازی و پلتفرم اجرای آن پرداخت. بازی‌های رایانه‌ای امروزه در پلتفرم‌هایی چون رایانه‌ها، کنسول‌های بازی و گوشی‌های هوشمند رواج دارند. در حوزه کنسول‌های بازی می‌توان به محصولات شرکت‌های پلی‌استیشن و مایکروسافت با نام اکس‌باکس اشاره داشت و در حوزه‌ گوشی‌های هوشمند کلیه دستگاه‌ها بر پایه سیستم عامل اندروید یا آی‌اواس را شامل می‌شود.

بازی‌های محبوب در حوزه رایانه‌های شخصی بر پایه سیستم عامل ویندوز شامل سبک‌های متفاوتی هستند: از جمله اکشن و جنگی همچون پاب‌جی، کانتراستریک، بتل فیلد و کال آف دیوتی؛ ورزشی چون بازی‌های فوتبالی پرطرفدار چون PES و فیفا و ان‌بی‌ای در بسکتبال؛ و در سبک جهان باز و استراتژیک شامل اسکایریم، دنیای وارکرفت، دوتا ۲ و لیگ آو لجندز می‌شوند. همچنین در دسته کنسول‌های بازی، بازی‌های چون جی‌تی‌ای قرار دارند و در دسته گوشی‌های هوشمند کلش رویال و کلش آو کلنز، پاب‌جی موبایل، Among us و آسفالت هستند.