هوش مصنوعی، سردمدار نوبل 2024

به گزارش کلیک در نوبل امسال تعلق گرفتن جوایز نوبل فیزیک و شیمی به تحقیقاتی در حوزه هوش مصنوعی توجهات را به خود جلب کرده است.

این جوایز نشان می دهد کاربردهای هوش مصنوعی بسیار فراتر از گجت های جذاب و ویژگی هایی است که موبایل ها را به اسباب بازی هایی هوشمند تبدیل می کند.

این فناوری که به نظر می رسد از دهه ۱۹۸۰ میلادی درحال توسعه بوده، اکنون به مرحله شکوفایی رسیده و ریزترین ساختارهای علمی را نیز دگرگون کرده است. آنچه در زیر می خوانید شرحی از تحقیقات و البته پژوهشگرانی است که زندگی و چرخه حیات را متحول کرده اند.

برندگان نوبل فیزیک

دو دانشمند برجسته که پایه‌گذار شبکه‌های عصبی مصنوعی هستند، به‌دلیل نقش مهمشان در پیشرفت‌های هوش مصنوعی، برنده‌ی جایزه نوبل فیزیک شدند.

جفری هینتون، پروفسور افتخاری دانشگاه تورنتو و جان هاپفیلد، پروفسور دانشگاه پرینستون، به‌دلیل پایه‌گذاری اساس یادگیری ماشین امروزی، برنده‌ی جایزه نوبل فیزیک شدند.

کمیته‌ی نوبل در آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرد که اکتشافات و اختراعات هینتون و هاپفیلد زیربنای بسیاری از پیشرفت‌های اخیر در هوش مصنوعی را فراهم کرده است. کارهای این دو دانشمند از دهه‌ی ۱۹۸۰ زمینه‌ساز ایجاد شبکه‌های عصبی مصنوعی و معماری رایانه‌ای شده که به‌طور تقریبی از ساختار مغز انسان الهام گرفته است.

شبکه‌های عصبی با تقلید از روش ارتباط‌سازی مغز، به ابزارهای هوش مصنوعی اجازه می‌دهند که عملاً «ازطریق مثال» یاد بگیرند. توسعه‌دهندگان می‌توانند با ارائه‌ی داده‌ها به شبکه‌ی عصبی مصنوعی، این نوع شبکه‌ها را برای شناسایی الگوهای پیچیده آموزش دهند. این ساختار زیربنای برخی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی امروزی، ازجمله ایجاد متن و تشخیص تصویر محسوب می‌شود.

ریز ساختار آر ان ای برنده نوبل پزشکی

در ۲۰۲۴ میلادی ۲ محقق برای پژوهش درباره میکرو آر ان ای برنده نوبل پزشکی شدند. کمیته نوبل «ویکتور امبروز» و «گری رووکن» را به عنوان برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴ میلادی معرفی کرد.

ویکتور امبروز متولد ۱۹۵۳ میلادی (۷۰ ساله) در همپشایر و زیست شناس آمریکایی است که برای کشف میکرو آر ان ای (miRNA) مشهور است. او پروفسور دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست است.

گری بروس رووکن متولد ۱۹۵۲ میلادی در برکلی کالیفرنیا است. وی یک زیست شناس مولکولی در بیمارستان جنرال ماساچوست و پروفسور ژنتیک در دانشکده پزشکی هاروارد واقع در بوستون آمریکا است. miRNA دسته جدیدی از مولکول های ریز آر ان ای هستند که نقشی مهم در تنظیم ژن ها دارند. کشف انقلابی این دو محقق در کرم کوچک C,elegans اصول کاملاً نوینی در تنظیم ژن ها آشکار کرد. تحقیقات آنها برای ارگانیسم های چند سلولی از جمله انسان ها تاثیر مهمی دارد.

میکرو آر ان ای ها در شیوه تحول و عملکرد ارگانیسم ها نقش بسیار مهمی دارند.

نوبلیستهای شیمی 2024

بر اساس این گزارش برندگان نوبل شیمی امسال نیز به نوعی در حوزه هوش مصنوعی فعالیت داشتند. نیمی از این جایزه به دیوید بیکر محقق ۴۸ ساله آمریکایی تعلق گرفت. بیکر در دانشگاه واشنگتن آمریکا فعالیت می کند و برای تحقیق درباره طراحی رایانشی پروتئین برنده این جایزه شده است.

دیوید بیکر بیوشیمیست و زیست شناس رایانشی آمریکایی در سال ۱۹۶۲ میلادی در آمریکا متولد شده و پروفسور بیوشیمی است. برنامه های هوش مصنوعی که بیکر و همکارانش توسعه داده اند به طور کل مشکلات پیش بینی ساختار پروتئین را حل کرد. وی در سال ۲۰۲۲ میلادی برنده جایزه وایلی نیز شده بود.

نیم دیگر جایزه نوبل شیمی به طور مشترک به دمیس حسابیس و جان جامپر محققان دیپ مایند گوگل در انگلیس برای پیش بینی ساختار پروتئین تعلق گرفت.

دمیس حسابیس یک محقق رایانش انگلیسی ۴۸ ساله است. او پیش از این برنامه نویس و طراح بازی های رایانشی هوش مصنوعی بود. او هم اکنون مدیر اجرایی و یکی از بنیانگذاران دیپ مایند و همچنین Isomorphic Labs است. علاوه بر آن او مشاور هوش مصنوعی دولت انگلیس نیز است.