تفاوت ارز دیجیتال ملی با دیگر رمزارزها چیست؟ فرق رمز ریال و بیت کوین
چند وقتی است که با معرفی «رمز ریال» بحث ارز دیجیتال ملی و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) حسابی خبرساز شده است، اما تفاوت دیجیتال ملی با دیگر رمزارزها مانند بیت کوین چیست؟
تفاوت ارز دیجیتال ملی با دیگر رمزارزها چیست؟
با تثبیت شدن ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین به بخش عظیمی از چشمانداز مالی، بانکهای مرکزی نیز در حال کشف پتانسیل گستردهتر ارزهای دیجیتال بهطورجدی کردهاند.
بانکهای مرکزی نیوزلند، بریتانیا، هنگکنگ، اتحادیه اروپا، آمریکا و حتی ایران و جاهای دیگر با ارائه وایتپیپرها، گروههای متخصص و کارگاههای آموزشی به دنبال پاسخ این سؤال هستند که آیا ایجاد پول دیجیتالی ملی منطقی است یا خیر.
این روزها، بانکهای مرکزی در سراسر جهان به ایده ارز دیجیتال توجه میکنند و به طور خاص، آنها به طور فزایندهای مجذوب ایده ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) شدهاند که اساسا نسخههای دیجیتالی ارزهای فیات سنتی هستند (مانند ریال دیجیتال یا دلار دیجیتال).
برخی از بانکهای مرکزی، مانند بانک خلق چین (PBoC)، در حال حاضر بهصورت آزمایشی طرح CBDC را اجرا میکنند، درحالیکه برخی دیگر، مانند بانک انگلستان، هنوز در مرحله اکتشافی هستند.
اما سؤالی که باقی میماند این است که CBDC دقیقا چیست و چه معنایی برای زندگی مالی روزمره ما دارد؟
ارز دیجیتال ملی چیست؟
CBDCها میتوانند گیجکننده باشند زیرا اکثر ارزهای فیات (دلار، پوند، یورو، ین و غیره) بیشتر به شکل الکترونیکی وجود دارند. درحالیکه فدرال رزرو ایالات متحده عرضه جهانی دلار را تقریبا 20 تریلیون دلار گزارش میدهد، تنها حدود 2 تریلیون دلار بهصورت نقدی و فیزیکی است.
بقیه عرضه دلار فقط اعداد موجود در ترازنامههای الکترونیکی هستند. بااینحال، این پول چیزی نیست که بانکهای مرکزی در اشاره به CBDCها درباره آن صحبت میکنند. برای اینکه هدف ارزهای دیجیتال ملی را درک کنیم، ابتدا باید بفهمیم پول از کجا میآید.
دلارهای موجود عموما توسط وامدهی بانکهای تجاری در سیستمهای بانکی ذخیره ایجاد میشوند و داراییها و بدهیهای مربوط، در ترازنامه این بانکها و مشتریان آنها نگهداری میشوند.
بانکهای مرکزی از طریق ذخایری که بانکها باید علیالحساب نزد خود نگه دارند و از طریق عملیات بازار آزاد خود، نقشی کلیدی در این فرایند ایفا میکنند، اما این بانکهای تجاری هستند که سهم عمدهای از عرضه پول را ایجاد میکنند.
در عوض، در مورد CBDCها، بانک مرکزی مسئولیت دارد که مستقیما توکن دیجیتال را صادر کند. بانک مرکزی - بهجای یک بانک تجاری - باید ذخایری را برای حمایت از این تعهد حفظ کند. در تئوری، یک CBDC میتواند بانکهای تجاری را به طور کامل از بین ببرد. شهروندان میتوانند پساندازهای CBDC خود را مستقیما نزد بانک مرکزی نگه دارند و نقش بانکها بهعنوان مؤسسههای سپردهگذاری حذف میشود.
اما در عمل، این اتفاق بسیار بعید است زیرا سیستم بانکی را بهطورجدی بیثبات خواهد کرد. در عوض، میتوانیم CBDCها را بهعنوان جایگزینی دیجیتالی برای اسکناسها در نظر بگیریم. دلارهای دیجیتال فرضی احتمالاً از طریق واسطههای مالی به همان روشی که پول نقد سنتی جریان دارد، در اقتصاد جریان خواهند داشت.
این رویکرد ایجاد پول بیسابقه نیست. بانکهای مرکزی در حال حاضر پول الکترونیکی را دقیقا به این روش ایجاد میکنند. بااینحال، این پول دیجیتال منحصرا در اختیار بانکها و سایر مؤسسات مالی قرار میگیرد. CBDC مستلزم در دسترس قراردادن ارز دیجیتال بانک مرکزی برای همه است.
ارز دیجیتال ملی رمزارز نیست!
نکته مهم این است که CBDCها نباید با رمزارزها مانند بیت کوین که توکنهای دیجیتالی هستند که توسط یک شبکه توزیع شده یا بلاک چین با استفاده از ابزارهای رمزنگاری ایجاد میشوند، اشتباه گرفته شوند.
درحالیکه ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند، CBDCها کاملا متمرکز هستند. درحالیکه ارزهای دیجیتال ناشناس هستند، CBDCها به بانکهای مرکزی این امکان را میدهند که دقیقا بدانند چه کسی چه میزان دارایی دارد. درحالیکه ارزهای دیجیتال معمولاً با استفاده از بلاک چین ایجاد میشوند، CBDCها احتمالا بر روی پلتفرمهای دیگری اجرا خواهند شد (اگرچه استفاده از بلاک چین غیرممکن نیست).
CBDCها همچنین استیبل کوین نیز نیستند. استیبل کوین نوعی ارز دیجیتال که به دارایی دیگری متصل میشود، یک مثال معروف تتر است که با رابطه یکبهیک به دلار آمریکا متصل شده و توسط ذخایر دلار پشتیبانی میشود. ارز دیجیتال ملی به یک ارز فیات متصل نمیشود، ارز دیجیتال ملی خود ارز فیات خواهد بود. نسخه CBDC یک دلار مانند اسکناس دلار است و تفاوتی با آن نخواهد داشت.
چرا دولتها به فکر ایجاد ارز دیجیتال ملی هستند؟
اگر CBDCها اساساً از نظر مفهومی معادل اسکناسهای سنتی هستند، مزیت ایجاد آنها چیست؟
پاسخ این است که این ارزها واقعا شکل دیجیتالی ارز خواهند بود. از نظر تئوری، میتوان آنها را فورا مبادله کرد و به طور یکپارچه و سریع از مرزها رد کرد. پرداختهای CBDC میتواند فورا از طریق زیرساختهای بانک مرکزی پردازش شود که هزینه تراکنشها را به طور چشمگیری کاهش خواهد داد.
CBDCها همچنین میتوانند راهی برای کنترل مستقیمتر جریان پول به دولتها ارائه دهند. برای مثال در بحران بعدی، پرداختهای محرک (کمکهزینه پرداختی دولت به مردم و کسبوکارها) فوری میتواند مستقیماً برای شهروندانی که از CBDC استفاده میکنند، صادر شود.
خطرات ارز دیجیتال ملی چیست؟
همانطور که اشاره شد، با وجود مزایای بالقوه، CBDCها خطرات خود را نیز دارند.
یکی از بزرگترین خطرات، بیثباتی نظم مالی موجود است که بر یک رابطه بسیار خاص بین بانکهای مرکزی و بانکهای تجاری متکی است. به همین دلیل، بانکهای مرکزی با احتیاط به CBDCها نزدیک میشوند.
بهعنوانمثال، بانک خلق چین که در حال اجرای آزمایشی یوان دیجیتال در شهرهای مختلف است، دولت مراقب بوده است که واسطههای مالی، از جمله بانکها و شرکتهای فناوری با عملیات پرداخت عمده مانند WeChat را درگیر کند تا از انتقال روان اطمینان حاصل شود.
یک پروژه آزمایشی اروپایی CBDC بین سوئیس و فرانسه نیز به همین ترتیب محتاطانه بوده است. این پروژه بر بازار وامدهی عمده متمرکز است و بهعنوان اثبات مفهوم و آزمایش فناوری در نظر گرفته شده است.
CBDCها همچنین ممکن است عواقب پیشبینی نشدهای برای بازارهای فارکس داشته باشند. بهعنوانمثال، CBDC چین تا حدی برای به چالش کشیدن تسلط دلار در نظر گرفته شده است. اگر یوان دیجیتال به ابزار اصلی پرداخت در چین تبدیل شود، شرکتهای خارجی باید از آن برای انجام تجارت استفاده کنند که میتواند بر نقش دلار تأثیر بگذارد.
نگرانیهای دیگر شامل حریم خصوصی، مسائل پولشویی کلاهبرداری، امنیت سایبری و موارد دیگر است. دولتها بهویژه در کشورهای دموکراتیک، باید مردم و بخش مالی را در هر طرحی برای CBDCها درگیر کنند و ممکن است سالها طول بکشد تا پول دیجیتال به بخشی منظم از سیستم مالی تبدیل شود. بااینحال، باتوجهبه افزایش علاقه به این حوزه، آینده ممکن است نزدیکتر از آن چیزی باشد که ما فکر میکنیم.