ثبت اولین تصویر نزدیک از یک ستاره در خارج از کهکشان راه شیری
ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا برای اولین بار تصویری دقیق از ستاره‌ای در خارج از کهکشان ما ثبت کردند.
به گزارش کلیک این ستاره عظیم با شناسه علمی «دبلیواواچ جی۶۴» در فاصله ۱۶۰ هزار سال نوری از زمین در ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد.
این عکس‌ها برای اولین بار تصویری بسیار نزدیک از یک ستاره در حال افول خارج از کهکشان راه شیری را نشان می‌دهد.
تصویر جدید نشان می‌دهد که این ستاره، که یک ابرغول سرخ و ۲۰۰۰ برابر بزرگ‌تر از خورشید است، در حال خروج گاز و غبار در آخرین مراحل عمر خود پیش از تبدیل به یک ابرنواختر است. دانشمندان همچنین متوجه «پیله‌ای تخم‌مرغی شکل» در اطراف ستاره شدند که ممکن است ناشی از خروج شدید مواد باشد.
این ستاره طی دهه گذشته به‌طور قابل توجهی کم‌نورتر شده و تغییرات آن فرصت بی‌نظیری برای مطالعه مراحل پایانی عمر ستاره‌ها فراهم کرده است.
این کشف که به‌کمک ابزار پیشرفته «گرَویتی» انجام شده، به دانشمندان در درک بهتر فرآیندهای پیچیده ستاره‌های در حال مرگ کمک می‌کند و ممکن است در آینده با به‌روزرسانی ابزارها، جزئیات بیشتری از این ستاره به دست آید.
جزئیات ثبت شده در این تصاویر نشان می‌دهد که این ستاره در آخرین مراحل تبدیل شدن به ابرنواختر (انفجار و نابودی کامل) قرار دارد و توده‌های عظیم گاز و غبار از آن متصاعد می‌شود.
این تصاویر همراه با نتایج تحقیقات مربوط به بررسی وضعیت این ستاره روز چهارشنبه هفتم آذر در ماهنامه «نجوم و اخترفیزیک» منتشر شد.
کیچی اوهناکا، استاد فیزیک نجومی در دانشگاه آندرس بیو در کشور شیلی و سرپرست این تحقیقات، به خبرنگاران گفت: «ما یک پیله تخم‌مرغ‌شکل گرداگرد این ستاره کشف کردیم. بسیار هیجان‌انگیز است چون این پدیده ممکن است با تصاعد حجم عظیمی از مواد قبل از انفجار نهایی و تبدیل شدن ستاره به یک ابرنواختر مرتبط باشد.»
هر چند در دهه‌های اخیر ده‌ها تصویر بسیار نزدیک از ستاره‌های کهکشان راه شیری ثبت شده است ولی عکسبرداری از ستاره‌های خارج از کهکشان ما تاکنون چالش بزرگی به‌شمار می‌آید.
ستاره «دبلیواواچ جی ۶۴» در کهکشان ابرماژلانی بزرگ، یکی از کهکشان‌های کوچکی که در مدار کهکشان راه شیری می‌چرخد، قرار دارد. اخترشناسان چند دهه پیش این ستاره را کشف کرده و به درستی لقب «غول‌پیکر» را برای آن برگزیدند. ابعاد این ستاره تقریباً دو هزار برابر خورشید است و به همین دلیل در گروه اجرام فضایی سوزان و ابرغول‌پیکر طبقه‌بندی شده است.
گروه پژوهشی به ریاست کیچی اوهناکا از حدود ۲۰ سال پیش تحقیقات مستمر در مورد این ستاره را آغاز کرد ولی در تمامی این مدت عکس گرفتن از آن ممکن نبود.
برای تصویربرداری از این ستاره گروه پژوهشی باید صبر می‌کرد تا «گرویتی» نسل دوم تجهیزات تلسکوپ فضایی بزرگ در رصدخانه جنوبی اروپا تکمیل شود. آنها در مقایسه تصاویر جدید با مشاهدات قبلی به این نتیجه رسیده‌اند که ستاره «دبلیواواچ جی ۶۴» در چند دهه اخیر به مرور کم‌نورتر شده است.
گرد ویگلت، پروفسور اخترشناسی در پژوهشکده مکس پلانک در آلمان و یکی از نویسندگان پژوهش، گفت: «ما متوجه شدیم که این ستاره در ۱۰ سال گذشته دستخوش تغییرات مهمی شده و این یک فرصت بی‌نظیر برای پیگیری تغییرات در زمان وقوع آنها است.»
اعضای گروه پژوهشی معتقدند که به احتمال فراوان تصاعد سریع مواد در شکل گاز و غبار عامل کم‌نور شدن این ستاره و شکل تخم مرغ گونه پیله‌ای است که گرداگرد آن تشکیل شده است.
تصاویر جدید نشان می‌دهند که پیله حاوی گاز و غبار بسیار کش آمده و با آنچه که براساس مشاهدات قبلی و مدل‌سازی کامپیوتری تصور می‌شد بسیار متفاوت است.
پژوهشگران حدس می‌زنند که دلیل شکل فعلی پیله یا تصاعد گاز و غبار از درون ستاره یا تأثیرگذاری ستاره ناشناخته‌ای در نزدیکی آن است.
همزمان با کم نور شدن این ستاره ثبت تصاویر بیشتر از آن در آینده حتی توسط تلسکوپ بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا دشوارتر خواهد شد.
ولی ادامه نوین‌سازی تجهیزات این تلسکوپ موسوم به طرح «گرویتی پلاس» ممکن است به زودی ثبت تصاویر بیشتر از این ستاره در حال مرگ را مقدور کند.
پیگیری سرنوشت این ستاره و ثبت روند تغییرات آن برای اخترشناسان اهمیت زیادی دارد.