حاکمیت پلتفرم‌ها یک دغدغه جهانی است | در حوزه پلتفرم‌های خدمت‌رسان از کشورهای همسایه درخواست داشتیم
عیسی زارع‌پور شب گذشته برای اولین بار از زمان وزارتش در برنامه تلویزیونی نگاه یک شبکه اول سیما حضور پیدا کرده و در خصوص مسائل مختلفی چون نحوه انتخابش به عنوان وزیر ارتباطات، برنامه‌های پیش روی این وزارتخانه در ۴ سال آینده، نگاهش به شبکه‌های اجتماعی و دسترسی مردم به فضای مجازی صحبت کرد.
برای وزیر شدن تلاش نکردم
عیسی زارع‌پور با اشاره به اینکه انتخابش به عنوان وزیر ارتباطات، ارتباطی با حضورش در قوه قضاییه نداشت، در مورد پذیرفتن این مسئولیت گفت: «از آنجایی که آقای رئیسی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری وعده داده بودند که از نظرات مردم برای انتخاب اعضای کابینه بهره خواهند گرفت، در زمینه انتخاب وزیر ارتباطات نیز از این روش استفاده کردند. به نحوی که با راه‌اندازی سامانه‌ای از مردم خواسته شد افراد موردنظرشان را برای وزارت ارتباطات معرفی کنند و در آن سامانه ابتدا ۵۰۰ نفر معرفی شدند. در مراحل بعد کارگروهی بررسی این نفرات را بر عهده گرفت و به تدریج بر اساس بررسی کارنامه افراد معرفی شده، تعداد نفرات به ۳ نفر کاهش یافت.»
وی با بیان اینکه هیچ پیگیری و تلاشی برای وزیر شدن نکردم و حتی پرهیز داشتم چون مسئولیت سنگینی است، گفت: «از میان ۳ نفر نهایی به جلسه‌ای با حضور رئیس‌جمهور دعوت شدم و با کسب اجازه از ریاست قوه قضاییه در این جلسه شرکت کردم. در نهایت نیز به عنوان وزیر ارتباطات انتخاب شدم و این مسئولیت از جانب آقای رئیسی بر گردن بنده افتاد.»
وی افزود: «در صحن مجلس نیز رأی اعتماد حداکثری نمایندگان، مسئولیت ما را سنگین‌تر کرد. میزان رأی نمایندگان، بالاترین میزان رأی اعتماد بعد از انقلاب در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بود.»
نگاهمان به فضای مجازی، مدیریتی و حکمرانی است
زارع‌پور در گفت‌وگوی تلویزیونی شب گذشته‌اش در پاسخ به این سؤال که مهمترین اقدامات مدنظر او در وزارت ارتباطات طی ۴ سال آینده چیست، گفت: «تلاشمان این است که راهبردهای مناسبی برای بهره‌گیری از فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات به کار بگیریم. نگاه ما باید فرصت‌محور باشد و بیشترین استفاده را از ابزارهای این فضا ببریم.»
زارع‌پور خاطرنشان کرد: «راهبرد دولت سیزدهم در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، استفاده حداکثری از این فضا برای حل مشکلات مردم است؛ به ویژه در دوران کرونا زندگی مردم در این فضا شکل گرفته و به طور قطع هر تصمیمی در این فضا گرفته شود بر زندگی مردم تأثیرگذار است.»
وی افزود: «قصدمان این است که ایران هوشمند در تراز انقلاب اسلامی شکل بدهیم و تمام خدمات حوزه فضای مجازی را در اختیار مردم قرار دهیم. ما نگاه مدیریت و حکمرانی در این فضا داریم و چنانچه غفلت کنیم، در این حوزه جا خواهیم ماند. بر این اساس برنامه‌هایمان را در ۸ سرفصل شامل حکمرانی، شبکه ملی، دولت هوشمند، اقتصاد دیجیتال، حمایت از حریم خصوصی و داده، شتاب‌دهی فضایی و توسعه پست و پست‌بانک به مجلس ارائه کردیم.»
وزیر ارتباطات با بیان اینکه این برنامه‌ها را طبق برنامه زمان‌بندی ظرف ۴ سال آینده محقق می‌کند، تأکید کرد: «مطابق فرمایش مقام معظم رهبری، باید وعده‌هایی بدهیم که بتوانیم عمل کنیم و امیدواریم این برنامه‌ها محقق شود.»
باید از ظرفیت پلتفرم‌ها برای توسعه حکمرانی استفاده کرد
زارع‌پور با اشاره به اینکه فضای مجازی تبدیل به فضای اثربخش شده و روابط دولت و مردم را تحت‌تأثیر قرار داده است، هم گفت: «هم‌اکنون عصر، عصر حاکمیت پلتفرم‌هاست و میزان کاربری چشمگیر مردم از این پلتفرم‌ها، عمق نفوذ آن‌ها را نشان می‌دهد. معتقدیم باید از این ظرفیت برای توسعه حکمرانی استفاده کرد.»
وی با تأکید بر اینکه حاکمیت پلتفرم‌ها هم‌اکنون مشکل تمام دنیاست، افزود: «دغدغه کشورها این است که با پلتفرم‌های جهانی چه کنند؛ چرا که این پلتفرم‌ها حافظ قوانین محلی کشورها نیستند. به همین دلیل اتحادیه اروپا جرایمی را برای نقض قوانین محلی برای پلتفرم‌های جهانی در نظر گرفته است؛ حتی در مورد مدیریت اینترنت هم نگرانی جهانی وجود دارد.»
بیشتر بخوانید: زارع‌پور و چالش‌های دولت الکترونیک و IT | از وزیر ارتباطات جدید چه انتظاراتی داریم؟
وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه کشور ما در حوزه برخی پلتفرم‌های خدمت‌رسان از جمله تاکسی اینترنتی و پلتفرم‌های خرید و فروش خوش درخشیده است، افزود: «در حوزه این پلتفرم‌ها حتی درخواست خدمات از کشورهای همسایه نیز داشته‌ایم، اما در برخی موارد نیز جا مانده‌ایم. اگر مدل حکمرانی فضای مجازی برای ظرفیت‌های موجود داشته باشیم، می‌توانیم شاهد حل برخی مشکلات اقتصادی، اشتغال‌زایی، امنیتی و فرهنگی در کشور باشیم.»
فضای مجازی باید نظم داشته باشد
زارع‌پور در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سؤال که نگاهش به واژه حکمرانی فضای مجازی، نگاه سلبی و مسدودسازی و محدودسازی پلتفرم‌هاست یا نه، تأکید کرد: «معتقدم که حاکمیت باید حافظ منافع مردم باشد و از حقوق مردم محافظت کند. هم‌اکنون شاهد وجود پرونده‌های متعدد کلاه‌برداری و تخلف در فضای مجازی هستیم، اما ابزار مناسب برای احقاق حقوق مردم در این زمینه وجود ندارد. از سوی دیگر در زمینه تعاملات سیاست خارجی هم موفق به متقاعد کردن پلتفرم‌ها برای حفظ قوانین و مقررات کشورمان نبوده‌ایم.»
او ادامه داد: «بنابراین نگاه ما ایجابی و فرصت‌محور است. در صورت استفاده درست از این فضا می‌توانیم میلیون‌ها شغل ایجاد کنیم. ما به هیچ وجه دنبال مسدودسازی و محدودسازی کسب‌وکارها نیستیم، اما معتقدیم این فضا باید نظم داشته و نظام‌مند باشد و از فرصت‌ها حداکثر استفاده را داشته باشیم.»
از راه‌اندازی پیام‌رسان‌های بومی حمایت می‌کنیم
زارع‌پور در خصوص عدم موفقیت در راه‌اندازی پلتفرم‌های مربوط به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های بومی گفت: «ما هرجا خواستیم، توانستیم و موفق بودیم. پلتفرم‌های بسیار موفقی راه انداختیم. حساس‌تر از پلتفرم بانکی وجود ندارد؛ این پلتفرم‌ها به صورت بومی در کشور راه‌اندازی شده و مردم استفاده می‌کنند و در هر ساعت میلیون‌ها تراکنش در آن‌ها اتفاق می‌افتد.»
وی ادامه داد: «در مورد شبکه پیام‌رسان هم معتقدم که با حمایت گلخانه‌ای و کار نمایشی نمی‌توان کار کشور را راه انداخت. باید مدل اقتصادی برای پلتفرم‌ها دیده شود. سیاست ما این است که طبق مصوبه طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، از راه‌اندازی پیام‌رسان‌ها و سایر خدمات پایه کاربردی حمایت کنیم و در این زمینه بسته حمایتی ویژه تدارک دیده‌ایم.»
قول داده‌ام شبکه ملی اطلاعات را کامل کنم
تشریح وضعیت شبکه ملی اطلاعات و تقابل آن با اینترنت جهانی، دیگر موضوع صحبت‌های دیشب زارع‌پور بود.
وزیر ارتباطات در خصوص نگرانی مردم از قطع اینترنت جهانی با ایجاد شبکه ملی اطلاعات، به توضیح فنی در خصوص این شبکه پرداخت و گفت: «تخصص من شبکه‌های کامپیوتری است و با یک مثال ساده سعی می‌کنم شبکه ملی اطلاعات را تشریح کنم. صفر تا صد لایه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات در اختیار وزارت ارتباطات است. معنای این جمله این است که یک کسب‌وکار برای راه‌اندازی یک پلتفرم خرید و فروش، نیازمند خرید یک سرور و قرار دادن آن در یک مرکز داده است.»
وی افزود: «اگر این سرور در مرکز داده خارجی میزبانی شود، به این معناست که یک بسته اطلاعاتی باید مسافتی را به خارج از کشور طی کند و به اروپا و آمریکا برود و ذخیره شود و پس از آن دوباره به کشور بازگردد و به دست مصرف‌کننده نهایی برسد. اما در صورت وجود شبکه ملی اطلاعات و استفاده از دیتاسنتر خوب داخلی، می‌توان هم هزینه این خروج بسته اطلاعاتی و اختلالات آن را کاهش داد و هم امنیت و استقلال دیتای کاربران به مخاطره نمی‌افتد.»
زارع پور اضافه کرد: «به بیان دیگر در صورت تحقق شبکه ملی اطلاعات، یک شبکه پرسرعت و باکیفیت در داخل کشور خواهیم داشت که خدمات بهتری روی آن قابل ارائه خواهد بود و حتی می‌توانیم به عنوان هاب انتقال اطلاعات، ترانزیت ارتباطات را برای سایر کشورهای منطقه هم داشته باشیم.»
بیشتر بخوانید: وزیر ارتباطات: شبکه ملی اطلاعات را به تحقق می‌رسانم
وزیر ارتباطات در مورد اینکه چند درصد از این شبکه تکمیل شده است، اظهار داشت: «اختلاف نظر آماری در خصوص پیشرفت این شبکه میان دوستان در وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی وجود دارد که باید آن را حل کنیم. پیشرفتمان در لایه زیرساخت خوب است، اما جای کار دارد.»
وی افزود: «قول داده‌ام که شبکه ملی اطلاعات را در همه لایه‌ها تا سال ۱۴۰۴ تکمیل کنم، اما لایه زیرساخت ارتباطی این شبکه تا 2 سال آینده ایجاد خواهد شد. در همین حال در قانون برنامه ششم توسعه، تأکید بر رساندن ترانزیت دیتا به ۳۰ ترابایت بر ثانیه است که تاکنون ۵ ترابایت آن محقق شده است. این تکلیف، یک قدرت بازدارندگی برای ما در برابر قطع دسترسی اینترنت به شمار می‌رود.»
فیبر نوری را به تک‌تک منازل می‌بریم
زارع‌پور با تأکید بر اینکه در توسعه دسترسی نقاط دورافتاده به شبکه ارتباطی و اینترنت در ۴ سال گذشته کار ویژه‌ای انجام شد و هم‌اکنون حدود ۹۰ درصد روستاها به شبکه دسترسی دارند، گفت: «حدود ۴ هزار روستای باقی‌مانده را تا پایان سال ۱۴۰۱ به اینترنت متصل می‌کنیم. در همین حال باید سرعت دسترسی ۸۰ درصد خانوارها از طریق اینترنت ثابت تا سال ۱۴۰۴ به ۲۵ مگابایت بر ثانیه برسد که این رقم هم‌اکنون به طور میانگین حدود ۸ مگابایت است.»
وی با اشاره به لزوم توسعه اینترنت ثابت افزود: «کشورهای پیشرفته هم‌اکنون فیبر را تا مقابل منازل کاربران برده‌اند و اینترنت ثابت را توسعه داده‌اند و خانه‌ها حتی سرعت هزار مگابایت را تجربه کرده‌اند. اما در کشور ما برعکس، توسعه اینترنت موبایل اتفاق افتاده است. ما برنامه داریم که فیبر نوری را به منازل ببریم.»
وزیر ارتباطات تأکید کرد: «در جهت توسعه اقتصاد دیجیتال مطابق با اهداف شبکه ملی اطلاعات، برای کسب‌وکارها سرعت دسترسی ۱۰۰ مگابایتی تدارک دیده شده است. توسعه شبکه ملی اطلاعات به معنای قطع دسترسی جهانی نیست، بلکه به دنبال فراهم کردن یک شبکه باکیفیت و پرسرعت هستیم.»
بیشتر بخوانید: تأکید وزیر ارتباطات بر اجرای مصوبه‌های شورای عالی فضای مجازی و توسعه ارتباطات ثابت
خود را ضامن حریم خصوصی کاربران می‌دانیم
زارع‌پور همچنین در خصوص برنامه‌های خود در حوزه امنیت اطلاعات و حفظ حریم خصوصی کاربران به عنوان یکی از تأکیدات دولت سیزدهم گفت: «تأکیدمان این است که هیچ‌کس بدون طی مراتب قانونی نمی‌تواند به اطلاعات و داده کاربران دسترسی داشته باشد. ما خود را ضامن حریم خصوصی کاربران و حفظ حقوق آن‌ها می‌دانیم.»
وی ادامه داد: «بعضاً دیده می‌شود که پلتفرم‌ها اطلاعات کاربران را در اختیار برخی مؤسسات تبلیغاتی می‌گذارند که باید جلوی این‌گونه موارد گرفته شود. دلیل این موضوع این است که قوانین و مقررات ما در این حوزه به روز نیست.»
وزیر ارتباطات با تأکید بر اینکه صیانت از داده‌های کاربران یک دغدغه بین‌المللی است و حتی اتحادیه اروپا در چند سال اخیر قانون محکمی برای حفاظت از داده کاربران تصویب کرده است، گفت: «ما نیز در کشور باید قوانین مشخصی داشته باشیم تا حریم خصوصی کاربران مورد دستبرد قرار نگیرد.»
نهضت بومی‌سازی تجهیزات های‌تک آغاز شده است
زارع‌پور با اشاره به برنامه‌های خود در خصوص تحقق اقتصاد دیجیتال در کشور، با بیان اینکه اقتصاد دیجیتال یک موضوع بین بخشی است اما هسته اصلی آن مربوط به حوزه فناوری اطلاعات می‌شود، افزود: «سهم تولید نرم‌افزار و سخت‌افزار از گردش ناخالص ملی بیش از ۴ درصد عنوان می‌شود. اما برنامه ما این است که باید سهم اقتصاد دیجیتال را از اقتصاد کل کشور به ۱۰ درصد برسانیم و برای تحقق این هدف نیازمند بومی‌سازی تجهیزات هستیم.»
وی با بیان اینکه سالانه یک میلیارد دلار خرید خارجی در شبکه اپراتورهای سیار و ثابت و بخش خصوصی داریم، گفت: «در یک و نیم سال اخیر برای بومی‌سازی تجهیزات حوزه ICT اقدامات خوبی صورت گرفته و با توجه به مزیت نسبی که در این حوزه داریم، نهضت بومی‌سازی در تجهیزات این حوزه آغاز شده است. ظرفیت کشور در ساخت تجهیزات های‌تک خوب است و حتی در زمینه برخی تجهیزات، تولیدات ایرانی به حدود ۸۰ کشور صادر می‌شود و با این پتانسیل قطعاً می‌توانیم نیاز داخل را برطرف کنیم.»
کارگروه اقتصاد دیجیتال ایجاد می‌شود
زارع پور با تأکید بر توسعه زیرساخت‌های ارتباطی پایدار و توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری برای بخش خصوصی و تسهیل فضای کسب‌وکار خاطرنشان کرد: «می‌توانیم در این حوزه میلیون‌ها شغل ایجاد کنیم. هم‌اکنون درآمد برنامه‌نویسی از درآمد نفت بیشتر است. ظرفیت در این فضا زیاد است و تنها نیاز به وفاق داریم. از این رو قرار است کارگروه اقتصاد دیجیتال را در سطح دولت و با حضور نمایندگان مجلس و نمایندگان بخش خصوصی ایجاد کنیم.»
وی با اشاره به اینکه بروز ۳ اتفاق همزمان صنعت ICT را غافلگیر کرد، توضیح داد: «شیوع ویروس کرونا تقاضای ترافیک اینترنت را افزایش داد؛ به نحوی که میانگین مصرف اینترنت از بهمن ۹۸ تا الان دوبرابر شده و از ۵ گیگ میانگین مصرف ماهانه به ۱۰ گیگ رسیده است. در کنار آن تحریم‌ها در این حوزه شدت یافت و مشکل بالا رفتن ارز برای خرید تجهیزات نیز اتفاق سوم بود. اگر با همین فرمان جلو برویم، تا ۶ ماه آینده در این بخش مشکلات جدی خواهیم داشت؛ اما قول می‌دهم که با کمک نخبگان کیفیت شبکه روز به روز ارتقا یابد.»
چرا وزیر ارتباطات در شبکه‌های اجتماعی حضور ندارد؟
گفت‌وگوی تلویزیونی دیشب زارع‌پور یک سؤال حاشیه‌ای هم داشت که البته برای بسیاری از کاربران فضای مجازی مطرح است؛ اینکه وزیر ارتباطات چرا خودش در شبکه‌های اجتماعی حضور ندارد و در جریان شرایط و امکانات این فضاها -که در خصوصشان تصمیم‌گیری می‌کند- نیست.
او در پاسخ به این سؤال گفت: «در شبکه‌های اجتماعی هستم اما ترجیح می‌دهم وزیر برقراری ارتباطات باشم تا وزیر رسانه.»
وی افزود: «برای ارتباط خانوادگی و برقراری ارتباط با دانشجویان همه‌ساعته آنلاین هستم و پاسخگوی ایمیل نیز هستم. اما فرصت زیادی برای حضور در شبکه‌های اجتماعی ندارم. نباید توقع داشت که در همه ساعت‌ها در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشم و پاسخ بدهم. در حال حاضر نیز روزانه پیام‌های بسیاری از اکانت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی دارم دریافت می‌کنم. اگر بخواهم به تمام پیام‌ها پاسخ بدهم و حضور مداوم داشته باشم، باید کل کارم را تعطیل کنم. اما نگاه منفی به شبکه‌های اجتماعی ندارم.»
راه‌های ارتباطی برای دسترسی به وزیر
زارع‌پور با اعلام شماره تلفن ۰۹۱۲۲۹۹۶۳۲۱ برای برقراری ارتباط مردم با او از طریق ارسال پیامک به این خط گفت: «تمام سعی‌ام را می‌کنم که پیام‌ها را ببینم و پیگیری کنم. اما توصیه‌ام این است که کاربران در صورتی که مشکلی در دسترسی به اینترنت و خدمات ارتباطی و شکایت نسبت به اپراتورها دارند به سامانه ۱۹۵ مراجعه کنند. همکاران ما به صورت شبانه‌روزی تا رسیدن به نتیجه قطعی، پاسخگوی مشکلات خواهند بود.»
وی افزود: «از هفته آینده نیز در سایت وزارت ارتباطات و از طریق پلتفرم‌های داخلی، یک ساعت را برای ارتباط صوتی با مردم در نظر می‌گیریم تا مردم بتوانند مشکلاتشان را در این حوزه با ما در میان بگذارند.»
متولی فیلترینگ نیستیم | اپراتور اختصاصی کودکان و نوجوانان راه‌اندازی می‌شود
وزیر ارتباطات در خصوص نقش وزارت ارتباطات در فیلترینگ سایت‌ها و پلتفرم‌ها هم چنین توضیح داد: «ما متولی فیلترینگ نیستیم و تنها یک عضو از کارگروه ۱۳ نفره تعیین مصادیق محتوای مجرمانه محسوب می‌شویم. همان‌طور که تأکید کردم، نگاه ما فرصت‌محور است اما معتقدیم که باید برای آسیب‌های فضای مجازی تدبیری اندیشید.»
وی با اشاره به اینکه مردم و به ویژه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی بی‌پناه رها شده‌اند، گفت: «بیش از ۱۵ سال است که کشورهای مختلف برای این موضوع دغدغه دارند و نگران آسیب کودکان از فضای اینترنت هستند. در این سال‌ها 2 بار در اجلاس جامعه اطلاعاتی ژنو در نشست مربوط به صیانت از کودکان در محیط آنلاین شرکت کردم و متوجه شدم که دنیا برای این موضوع دغدغه دارد.»
زارع‌پور ادامه داد: «حتی گوگل در نسخه وب و اپلیکیشن خود تنظیمات جست‌وجوی ایمن را مخصوص کودکان راه‌اندازی کرده تا محتوای نامناسب در اختیار کودکان قرار نگیرد. کشورهای مختلف به پلتفرم‌ها اجبار کرده‌اند که نرم‌افزارهای کنترلی در اختیار والدین قرار بدهند و به همین دلیل است که پلتفرم‌ها در زمان ایجاد، اطلاعات شخصی فرد را دریافت می‌کنند تا متناسب با سن محتوا در اختیارش قرار بدهند.»
وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: «اما ما در این زمینه کوتاهی کردیم. ما در کشور فرهنگ‌سازی نکردیم و خانواده‌ها از این بابت نگران هستند. به همین دلیل مطابق با تکلیفی که در مصوبه ۱۷ خرداد شورای عالی فضای مجازی به ما ابلاغ شده است، به زودی اپراتور اختصاصی کودکان و نوجوانان را در جهت ارائه محتوای سالم در فضای مجازی راه‌اندازی می‌کنیم.»
دولت الکترونیک به شکل یکپارچه اتفاق می‌افتد
زارع‌پور با تأکید بر اینکه در زمینه دولت الکترونیک و تحقق دولت هوشمند برنامه مفصلی دارد و البته نیازمند همکاری سایر بخش‌ها است، افزود: «خوشبختانه رئیس‌جمهور IT فهم است و نه ITman ؛ به همین دلیل درک درستی از موضوعات دارد.»
وی تأکید کرد: «یکی از موارد ده‌گانه که در منشور ریاست‌جمهوری دولت سیزدهم آمده، موضوع استفاده حداکثری از ICT برای حل مشکلات است. در همین حال با اختیارات ویژه‌ای که رئیس‌جمهور به بنده داده است، مقرر شد کارگروهی با مسئولیت اینجانب در دولت ایجاد شود تا دولت الکترونیک به شکل یکپارچه اتفاق بیافتد و شاهد سهولت و شفافیت در ارائه خدمات دولتی به مردم باشیم. بر این اساس ارائه تمام خدمات پرکاربرد دولتی در یک درگاه یکپارچه و ارتقای جایگاه جهانی ایران در حوزه دولت الکترونیکی را تا پایان دولت وعده می‌دهم.»