سردرد فضانوردان پدیده ای رایج و رنج آور

به گزارش کلیک، پروازهای فضایی می‌توانند دردسری واقعی باشند. از زمان برنامه‌ی آپولو، فضانوردها به‌صورت پیوسته مشکل سردرد در شرایط گرانش اندک را گزارش کرده‌اند. این در حالی بود که بسیاری از آن‌ها هیچ مشکل سردرد عودکننده‌ای را روی زمین تجربه نکرده بودند. به نظر می‌رسد این مشکل به سفرهای فضایی مربوط باشد که می‌تواند زمینه‌ساز علائم سردرد میگرن مانند مثل درد، حساسیت به نور و گاهی تهوع هم بشود.

پژوهشی جدید که ۱۳ مارس در مجله‌ی نورولوژی منتشر شد نشان می‌دهد این سردردهای اسرارآمیز پدیده‌ای رایج در میان فضانوردان است. پژوهشگرها به تحلیل داده‌های ۲۴ فضانورد پرداختند که گزارش‌هایی را در حین مأموریت‌های فضایی چندهفته‌ای ارائه دادند و همچنین داده‌های سلامتی ۴۲ فضانورد را بررسی کردند که پیش از آغاز مطالعه به مأموریت فضایی رفته بودند.

براساس یافته‌ها، در ۷ روز ابتدایی ترک زمین سردردها عادی هستند. این آمار بالا توجه پژوهشگرها را به خود جلب کرد. گذشته از این، وقتی بدن انسان برای اولین بار وارد ریزگرانش می‌شود، اتفاق‌های عجیبی رخ می‌دهد. برای مثال خون در نیم‌تنه و سر انباشته می‌شود و به ورم چهره و گاهی اختلال‌های بینایی می‌انجامد. همچنین مایع درون گوش داخلی که به تعادل ما کمک می‌کند، به دلیل نبود گرانش مختل و به اختلال در جهت‌یابی و بیماری حرکت منجر می‌شود.

فضانوردها معمولا به علائم یادشده عادت می‌کنند و ناخوش‌احوالی، پس از اقامتی چندروزه در فضا برطرف می‌شود؛ اما وضعیت درمورد سردردهای فضایی متفاوت است. بر اساس داده‌های ۸۷ درصد از فضانوردان مورد بررسی، سردرد در طول مأموریت به صورتی عودکننده رخ می‌دهد و غالبا با فشار سینوسی و انسداد همراه است. بیش از نیمی از فضانوردهایی که پس از بازگشت به زمین مورد بررسی قرار گرفتند، حداقل یک بار سردرد در طول مأموریت را گزارش کردند. بسیاری از شرکت‌کنندگان هم این علائم را با مصرف آسپیرین یا دیگر داروهای مسکن درمان و برخی دیگر خواب و ورزش را کارساز توصیف کردند.

با اینکه به سختی می‌توان علت سردرد فضانوردها را حدس زد، پژوهشگرها گمان می‌کنند که این سردردها ناشی از افزایش فشار درون جمجمه‌ای است که به دلیل بازتوزیع مایعات داخل بدن رخ می‌دهند. با کاهش قدرت گرانش، خون، لنف و مایعات نخاعی از موقعیت‌های رایج خود جابه‌جا می‌شوند و فشار خود را بر نقطه‌ دیگری وارد می‌کنند. اگر همین مسئله علت سردردهای فضایی باشد، با یک بیماری شناخته‌شده‌ی سفرهای فضایی به نام «سندرم عصبی-چشمی مرتبط با پرواز فضایی» که در آن فشار مایعات پشت چشم به اختلال در بینایی فضانورد منجر می‌شود، مطابقت دارد.

سردردهای فضایی می‌توانند شایع‌تر از آن چیزی باشند که مطالعه نشان می‌دهد. یکی از مشکلات ارزیابی این سردردها این است که گزارش‌های فردی در معرض سوگیری قرار دارند. برای مثال ممکن است فضانورد به دلیل ترس از زمین‌گیر شدن یا ضعیف به‌نظر رسیدن، فراوانی و شدت علائم خود را کم‌اهمیت جلوه دهد.

همچنین اندازه‌ی محدود نمونه یک چالش به شمار می‌رود. در شرایط ایده‌آل لازم است داده‌ها از نمونه‌ی بزرگی از افراد جمع‌آوری شوند، اما در پژوهش‌های فضایی این کار تقریبا غیرممکن است.

پژوهشگرها برای درک بهتر علت سردردهای فضایی، قصد دارند گزارش‌های فضانوردها را با داده‌های بیولوژیکی ازجمله اسکن‌های چشم، اسکن مغز و نمونه‌های خون، مو و ادرار مقایسه کنند. در نهایت آنها امیدوارند با این تلاش‌ها به درمان سردردهای فضایی نزدیک‌تر شوند و بتوانند به درمان سردردهای مشابه ساکنان زمین نیز کمک کنند.